İNGİLİZCE ALTYAZI
{1}{1}23.976
{1000}{1026}You look at that river
{1054}{1096}gently flowing by.
{1132}{1181}You notice the leaves
{1210}{1257}rustling with the wind.
{1270}{1313}You hear the birds.
{1324}{1372}You hear the tree frogs.
{1374}{1430}In the distance, you hear a cow.
{1447}{1488}You feel the grass.
{1510}{1589}The mud gives a little bit|on the river bank.
{1612}{1678}It's quiet. It's peaceful.
{1694}{1737}And all of a sudden,
{1754}{1809}it's a gear shift inside you.
{1830}{1900}And it's like taking a deep breath|and going,
{1934}{1990}"Oh, yeah, I forgot about this."
{2184}{2272}This is the first picture of the Earth|from space
{2279}{2330}that any of us ever saw.
{2335}{2427}It was taken on Christmas Eve, 1968
{2434}{2495}during the Apollo 8 Mission.
{2498}{2560}...within relatively comfortable|boundaries.
{2569}{2686}But we are filling up that thin shell|of atmosphere with pollution.
{3171}{3237}Ladies and gentlemen,|Mr. Al Gore.
{3282}{3310}I am Al Gore.
{3313}{3394}I used to be the next president|of the United States Of America.
{3460}{3522}I don't find that particularly funny.
{4132}{4184}I've been trying to tell this story|for a long time,
{4186}{4272}and I feel as if I've failed to get|the message across.
{4807}{4902}I was in politics for a long time|and I'm proud of my service.
{5057}{5129}You gotta be kidding me.|This is a national disaster.
{5132}{5210}Get every doggone Greyhound bus line|in the country,
{5213}{5258}and get their... moving to|New Orleans.
{5287}{5327}That's them thinking small, man,
{5330}{5406}and this is a major, major, major deal.
{5411}{5469}What do you need right now?
{5471}{5503}There are good people,
{5547}{5615}who are in politics in both parties
{5624}{5677}who hold this at arm's length
{5686}{5759}because if they acknowledge it|and recognize it,
{5762}{5843}then the moral imperative to make|big changes
{5846}{5881}is inescapable.
{5884}{5993}...unless you fix the biggest damn crisis|in the history of this country.
{6321}{6419}...scouted out landing spots|and they lost radio contact
{6422}{6493}when they went around|the dark side of the moon.
{6497}{6556}And there was inevitably|some suspense.
{6558}{6626}Then when they came back|in radio contact,
{6637}{6669}they looked up
{6672}{6757}and they snapped this picture,|and it became known as Earth Rise.
{6767}{6835}And that one picture exploded
{6838}{6903}in the consciousness of humankind.
{6906}{6956}It lead to dramatic changes.
{6958}{7000}Within 18 months of this picture,
{7002}{7065}the modern environmental movement|had begun.
{7078}{7166}The next picture was taken on the last|of the Apollo missions,
{7169}{7205}Apollo 17.
{7208}{7301}This one was taken|on December 11, 1972,
{7305}{7404}and it is the most commonly published|photograph in all of history.
{7416}{7513}And it's the only picture of the Earth|from space that we have
{7521}{7599}where the sun was directly|behind the spacecraft
{7606}{7720}so that the Earth is fully lit up|and not partly in darkness.
{7746}{7833}The next image I'm gonna show you|has almost never been seen.
{7835}{7945}It was taken by a spacecraft|called "The Galileo"
{7947}{8006}that went out to explore|the solar system.
{8009}{8126}And as it was leaving Earth's gravity,|it turned its cameras around
{8134}{8232}and took a time lapse picture|of one day's worth of rotation,
{8239}{8296}here compressed into 24 seconds.
{8346}{8388}Isn't that beautiful?
{8398}{8463}This image is a magical image in a way.
{8466}{8527}It was made by a friend of mine,|Tom Van Sant.
{8538}{8623}He took 3,000 separate|satellite pictures
{8626}{8733}taken over a three-year period,|digitally stitched together.
{8735}{8823}And he chose images|that would give a cloud-free view
{8826}{8888}of every square inch|of the Earth's surface.
{8890}{8964}All of the land masses|accurately portrayed.
{8991}{9088}When that's all spread out,|it becomes an iconic image.
{9094}{9211}I show this because I wanna tell you|a story about two teachers I had.
{9234}{9334}One that I didn't like that much,|the other who is a real hero to me.
{9343}{9429}I had a grade school teacher|who taught geography
{9431}{9508}by pulling a map of the world down|in front of the blackboard.
{9518}{9604}I had a classmate in the sixth grade|who raised his hand
{9606}{9721}and he pointed to the outline|of the east coast of South America
{9734}{9822}and he pointed|to the west coast of Africa
{9825}{9861}and he asked,|"Did they ever fit together?"
{9862}{9898}And he asked,|"Did they ever fit together?"
{9917}{9940}And the teacher said,
{9943}{10014}"Of course not. That's the most|ridiculous thing I've ever heard."
{10030}{10107}That student went on to become|a drug addict and a ne'er-do-well.
{10126}{10189}The teacher went on to become|science advisor
{10191}{10229}in the current administration.
{10470}{10579}But, you know,|the teacher was actually reflecting
{10582}{10675}the conclusion of the scientific|establishment of that time.
{10678}{10794}Continents are so big,|obviously they don't move.
{10808}{10895}But, actually, as we now know,|they did move.
{10901}{10946}They moved apart from one another.
{10949}{11023}But at one time they did,|in fact, fit together.
{11028}{11085}But that assumption was a problem.
{11087}{11155}It reflected the well-known wisdom
{11158}{11222}that what gets us into trouble|is not what we don't know,
{11225}{11293}it's what we know for sure|that just ain't so.
{11335}{11402}This is actually an important point,|believe it or not,
{11405}{11475}because there is another|such assumption
{11478}{11575}that a lot of people have in their minds|right now about global warming
{11583}{11622}that just ain't so.
{11625}{11713}The assumption is something like this.|The Earth is so big
{11715}{11799}we can't possibly have|any lasting harmful impact
{11802}{11845}on the Earth's environment.
{11848}{11920}And maybe that was true at one time,|but it's not anymore.
{11922}{11982}And one of the reasons|it's not true anymore
{11984}{12081}is that the most vulnerable part|of the Earth's ecological system
{12110}{12150}is the atmosphere.
{12161}{12227}Vulnerable because it's so thin.
{12258}{12309}My friend, the late Carl Sagan,|used to say,
{12312}{12394}"If you had a big globe|with a coat of varnish on it,
{12397}{12469}"the thickness of that varnish|relative to that globe
{12471}{12499}"is pretty much the same
{12502}{12557}"as the thickness|of the Earth's atmosphere
{12567}{12625}"compared to the Earth itself."
{12640}{12685}And it's thin enough
{12687}{12775}that we are capable|of changing its composition.
{12784}{12845}That brings up the basic science|of global warming.
{12848}{12937}And I'm not gonna spend a lot of time|on this because you know it well.
{12939}{13026}The sun's radiation comes in|in the form of light waves
{13029}{13062}and that heats up the Earth.
{13065}{13177}And then some of the radiation|that is absorbed and warms the Earth
{13179}{13241}is reradiated back into space
{13243}{13311}in the form of infrared radiation.
{13314}{13409}And some of the outgoing|infrared radiation is trapped
{13414}{13511}by this layer of atmosphere|and held inside the atmosphere.
{13514}{13603}And that's a good thing because|it keeps the temperature of the Earth
{13606}{13651}within certain boundaries,
{13654}{13724}keeps it relatively constant and livable.
{13726}{13825}But the problem is this thin layer|of atmosphere is being thickened
{13827}{13941}by all of the global warming pollution|that's being put up there.
{13949}{14060}And what that does is|it thickens this layer of atmosphere,
{14062}{14141}more of the outgoing infrared is trapped.
{14151}{14227}And so the atmosphere heats up|worldwide. That's global warming.
{14239}{14293}Now, that's the traditional explanation.
{14296}{14355}Here's what I think is|a better explanation.
{14761}{14839}You're probably wondering|why your ice cream went away.
{14842}{14909}Well, Susie, the culprit isn't foreigners.
{14911}{14960}It's global warming.
{14962}{15040}- Global...|- Yeah.
{15073}{15113}Meet Mr. Sunbeam.
{15116}{15193}He comes all the way from the sun|to visit Earth.
{15195}{15285}Hello, Earth.|Just popping in to brighten your day.
{15348}{15405}And now I'll be on my way.
{15407}{15460}Not so fast, Sunbeam.
{15462}{15553}We're greenhouse gases.|You ain't going nowhere.
{15669}{15710}Oh, God, it hurts.
{15713}{15784}Pretty soon, Earth is chock-full|of Sunbeams.
{15786}{15857}Their rotting corpses heating|our atmosphere.
{15910}{15990}How do we get rid|of the greenhouse grasses?
{15993}{16056}Fortunately, our handsomest politicians
{16058}{16150}came up with a cheap, last-minute way|to combat global warming.
{16155}{16202}Ever since 2063,
{16204}{16309}we simply drop a giant ice cube|into the ocean every now and then.
{16361}{16439}Just like Daddy puts in his drink|every morning.
{16442}{16484}And then he gets mad.
{16491}{16577}Of course, since the greenhouse gases|are still building up,
{16579}{16650}it takes more and more ice each time.
{16679}{16747}Thus, solving the problem|once and for all.
{16750}{16783}- But...|- Once and for all!
{16980}{17052}This is the image that started me
{17054}{17116}in my interest in this issue.
{17118}{17173}And I saw it|when I was a college student
{17176}{17243}because I had a professor|named Roger Revelle
{17246}{17332}who was the first person to propose|measuring carbon dioxide
{17334}{17373}in the Earth's atmosphere.
{17450}{17514}He saw where the story was going
{17528}{17595}after the first few chapters.
{17598}{17661}After the first few years of data,
{17679}{17762}he intuited what it meant
{17776}{17840}for what was yet to come.
{17898}{17961}They designed the experiment in 1957.
{17976}{18033}He hired Charles David Keeling
{18035}{18103}who was very faithful and precise
{18106}{18178}in making these measurements|for decades.
{18200}{18277}They started sending|these weather balloons up every day
{18279}{18345}and they chose the middle of the Pacific
{18349}{18455}because it was the area|that was most remote.
{18466}{18521}And he was a very hard-nosed scientist.
{18524}{18590}He really emphasized the hard data.
{18654}{18705}It was a wonderful time for me
{18708}{18761}because, like a lot of young people,
{18763}{18855}I came into contact|with intellectual ferment,
{18858}{18935}ideas that I'd never considered
{18938}{18997}in my wildest dreams before.
{19026}{19085}And he showed our class
{19098}{19205}the results of his measurements|after only a few years.
{19207}{19253}It was startling to me.
{19270}{19325}Now he was startled
{19345}{19394}and made it clear to our class
{19397}{19466}what he felt the significance of it was.
{19470}{19548}And I just soaked it up like a sponge.
{19568}{19609}He drew the connections
{19611}{19706}between the larger changes|in our civilization
{19718}{19781}and this pattern that was now visible
{19796}{19847}in the atmosphere of the entire planet.
{19850}{19935}And then he projected into the future|where this was headed
{19938}{19989}unless we made some adjustments.
{19992}{20066}And it was just as clear as day.
{20130}{20191}After the first seven, eight, nine years,
{20194}{20247}you could see the pattern|that was developing.
{20266}{20296}But I asked a question.
{20298}{20397}Why is it that it goes up and down|once each year?
{20399}{20482}And he explained that if you look|at the land mass of the Earth,
{20485}{20546}very little of it is south of the equator.
{20558}{20625}The vast majority of it is|north of the equator,
{20628}{20712}and most of the vegetation is|north of the equator.
{20718}{20812}And so, when the Northern Hemisphere|is tilted toward the sun,
{20814}{20877}as it is in our spring and summer,
{20879}{20967}the leaves come out|and they breathe in carbon dioxide,
{20970}{21027}and the amount in the atmosphere|goes down.
{21030}{21110}But when the Northern Hemisphere is|tilted away from the sun,
{21113}{21167}as it is in our fall and winter,
{21170}{21247}the leaves fall|and exhale carbon dioxide,
{21250}{21329}and the amount in the atmosphere|goes back up again.
{21340}{21401}And so, it's as if the entire Earth
{21404}{21462}once each year breathes in and out.
{21530}{21641}So we started measuring|carbon dioxide in 1958.
{21654}{21693}And you can see
{21711}{21796}that by the middle '60s,|when he showed my class this image,
{21798}{21855}it was already clear that it was going up.
{21858}{21949}I respected him and learned from him|so much, I followed this.
{21962}{22033}And when I went to the Congress|in the middle 1970s,
{22044}{22109}I helped to organize the first hearings|on global warming
{22112}{22197}and asked my professor to come|and be the leadoff witness.
{22199}{22248}And I thought that would have|such a big impact,
{22250}{22330}we'd be on the way to solving|this problem, but it didn't work that way.
{22341}{22424}But I kept having hearings.|And in 1984 I went to the Senate
{22426}{22501}and really dug deeply into this issue
{22504}{22553}with science roundtables and the like.
{22556}{22656}I wrote a book about it,|ran for President in 1988,
{22658}{22721}partly to try to gain some visibility|for that issue.
{22723}{22827}And in 1992 went to the White House.|We passed a version of a carbon tax
{22830}{22885}and some other measures|to try to address this.
{22887}{22981}Went to Kyoto in 1997|to help get a treaty
{22983}{23057}that's so controversial,|in the US at least.
{23060}{23106}In 2000,
{23109}{23205}my opponent pledged to regulate CO2|and then...
{23214}{23269}That was not a pledge that was kept.
{23271}{23331}But the point of this is
{23340}{23397}all this time you can see
{23405}{23466}what I have seen all these years.
{23469}{23544}It just keeps going up. It is relentless.
{23553}{23638}And now we're beginning to see|the impact in the real world.
{23642}{23731}This is Mount Kilimanjaro|more than 30 years ago
{23734}{23766}and more recently.
{23769}{23842}And a friend of mine just came back|from Kilimanjaro
{23845}{23912}with a picture he took|a couple of months ago.
{23914}{23988}Another friend, Lonnie Thompson,|studies glaciers.
{23990}{24102}Here's Lonnie with a last sliver|of one of the once mighty glaciers.
{24114}{24217}Within the decade there will be|no more snows of Kilimanjaro.
{24242}{24311}This is happening|in Glacier National Park.
{24316}{24405}I climbed to the top of this in 1998|with one of my daughters.
{24407}{24478}Within 15 years, this will be the park|formerly known as Glacier.
{24507}{24608}Here is what's been happening|year by year to the Columbia Glacier.
{24610}{24682}It just retreats every single year.
{24691}{24765}And it's a shame|'cause these glaciers are so beautiful.
{24767}{24823}But those who go up to see them,
{24840}{24907}here's what they're seeing every day,|now.
{25192}{25258}In the Himalayas|there's a particular problem
{25261}{25330}because 40% of all the people|in the world
{25342}{25419}get their drinking water|from rivers and spring systems
{25422}{25511}that are fed more than half|by the melt water
{25514}{25552}coming off the glaciers.
{25554}{25666}And within this next half century|those 40% of the people on Earth
{25669}{25737}are gonna face a very serious shortage
{25739}{25795}because of this melting.
{25814}{25864}Italy, the Italian Alps.
{25873}{25910}Same sight today.
{25918}{25965}An old postcard from Switzerland.
{25994}{26066}Throughout the Alps,|we're seeing the same story.
{26069}{26120}It's also true in South America.
{26122}{26187}This is Peru 15 years ago.
{26190}{26245}And the same glacier today.
{26248}{26347}This is Argentina 20 years ago.|Same glacier today.
{26376}{26494}Seventy-five years ago in Patagonia|on the tip of South America.
{26496}{26597}This vast expanse of ice is now gone.
{26625}{26674}There's a message in this.
{26676}{26711}It is worldwide.
{26727}{26788}And the ice has stories to tell us.
{26790}{26873}My friend, Lonnie Thompson,|digs core drills in the ice.
{26876}{26910}They dig down
{26913}{26991}and they bring the core drills back up|and they look at the ice
{26994}{27033}and they study it.
{27042}{27133}When the snow falls,|it traps little bubbles of atmosphere
{27144}{27196}and they can go in and measure
{27198}{27301}how much CO2 was in the atmosphere|the year that that snow fell.
{27304}{27365}What's even more interesting, I think, is
{27367}{27458}they can measure|the different isotopes of oxygen
{27461}{27540}and figure out|a very precise thermometer
{27542}{27600}and tell you what the temperature was
{27602}{27712}the year that that bubble was trapped|in the snow as it fell.
{27728}{27804}When I was in Antarctica,|I saw cores like this.
{27806}{27863}And a guy looked at it. He said,
{27866}{27950}"Right here is where the US Congress|passed the Clean Air Act."
{27953}{27984}And I couldn't believe it.
{27986}{28035}But you can see the difference|with the naked eye.
{28038}{28106}Just a couple of years|after that law was passed,
{28109}{28163}it's very clearly distinguishable.
{28166}{28239}They can count back year by year
{28242}{28308}the same way a forester reads|tree rings.
{28310}{28409}And you can see each annual layer|from the melting and re-freezing,
{28416}{28517}so they can go back in a lot of these|mountain glaciers 1,000 years.
{28523}{28605}And they constructed a thermometer|of the temperature.
{28613}{28704}The blue is cold and the red is warm.
{28714}{28782}Now, I show this|for a couple of reasons.
{28793}{28903}Number one, the so-called skeptics|will sometimes say,
{28907}{28990}"Oh, this whole thing,|this is a cyclical phenomenon.
{28992}{29064}"There was a medieval warming period,|after all."
{29066}{29146}Well, yeah, there was.|There it is, right there.
{29192}{29226}There are two others.
{29229}{29288}But compared to what's going on now,
{29303}{29339}there's just no comparison.
{29348}{29425}So if you look at 1,000 years'|worth of temperature
{29442}{29512}and compare it to 1,000 years of CO2,
{29526}{29611}you can see how closely|they fit together.
{29627}{29720}Now, 1,000 years of CO2|in the mountain glaciers,
{29722}{29746}that's one thing.
{29749}{29863}But in Antarctica,|they can go back 650,000 years.
{29922}{29986}This incidentally is the first time
{29989}{30099}anybody outside of a small group|of scientists has seen this image.
{30129}{30196}This is the present day era,
{30202}{30253}and that's the last ice age.
{30270}{30361}Then it goes up. We're going back|in time now 650,000 years.
{30364}{30441}That's the period of warming|between the last two ice ages.
{30444}{30520}That's the second|and third ice age back.
{30528}{30591}Fourth, fifth, sixth
{30602}{30653}and seventh ice age back.
{30665}{30712}Now, an important point.
{30724}{30833}In all of this time, 650,000 years,
{30849}{30918}the CO2 level has never gone above
{30920}{30988}300 parts per million.
{30994}{31047}Now, as I said,|they can also measure temperature.
{31050}{31141}Here's what the temperature|has been on our Earth.
{31183}{31251}Now, one thing that kind of jumps out|at you is...
{31258}{31351}Well, let me put it this way.|If my classmate from the sixth grade
{31354}{31417}that talked about Africa|and South America were here,
{31419}{31490}he would say,|"Did they ever fit together?"
{31520}{31567}"Most ridiculous thing I've ever heard."
{31588}{31631}But they did, of course.
{31634}{31713}And the relationship is|actually very complicated.
{31723}{31805}But there is one relationship|that is far more powerful
{31807}{31853}than all the others and it is this.
{31855}{31962}When there is more carbon dioxide,|the temperature gets warmer
{31970}{32047}because it traps more heat|from the sun inside.
{32058}{32149}In the parts of the United States|that contain the modern cities
{32155}{32250}of Cleveland, Detroit, New York,|in the northern tier,
{32262}{32348}this is the difference between a nice day
{32362}{32444}and having a mile of ice over your head.
{32464}{32543}Keep that in mind|when you look at this fact.
{32566}{32605}Carbon dioxide,
{32614}{32705}having never gone above|300 parts per million,
{32707}{32769}here is where CO2 is now.
{32874}{32941}Way above where it's ever been
{32944}{33004}as far back as this record will measure.
{33007}{33084}Now, if you'll bear with me,|I wanna really emphasize this point.
{33086}{33135}The crew here
{33155}{33227}has tried to teach me|how to use this contraption here.
{33230}{33285}So, if I don't kill myself, I'II...
{33477}{33541}It's already right here.
{33578}{33666}Look how far above|the natural cycle this is,
{33669}{33711}and we've done that.
{33735}{33803}But, ladies and gentlemen,|in the next 50 years,
{33806}{33856}really, in less than 50 years,
{33870}{33921}it's gonna continue to go up.
{33924}{34012}When some of these children|who are here are my age,
{34024}{34109}here is what it's going to be|in less than 50 years.
{34278}{34334}You've heard of off the charts.
{34398}{34465}Within less than 50 years, it'll be here.
{34502}{34578}There's not a single fact|or date or number
{34581}{34661}that's been used to make this up|that's in any controversy.
{34667}{34744}The so-called skeptics look at this|and they say,
{34759}{34847}"So? That seems perfectly okay."
{35002}{35031}Well,
{35061}{35148}again, if on the temperature side,
{35156}{35274}if this much on the cold side is|a mile of ice over our heads,
{35306}{35406}what would that much|on the warm side be?
{35447}{35560}Ultimately this is really not|a political issue
{35562}{35623}so much as a moral issue.
{35633}{35689}If we allow that to happen,
{35697}{35766}it is deeply unethical.
{35828}{35905}I had such faith|in our democratic system,
{35907}{35950}our self-government.
{35962}{36044}I actually thought and believed
{36060}{36168}that the story would be compelling|enough to cause a real sea change
{36172}{36252}in the way the Congress reacted|to that issue.
{36254}{36317}I thought they would be startled, too.
{36337}{36378}And they weren't.
{36471}{36506}The struggles,
{36521}{36629}the victories that aren't really victories,|the defeats that aren't really defeats.
{36652}{36751}They can serve to magnify|the significance
{36754}{36817}of some trivial step forward,
{36839}{36942}exaggerate the seeming importance
{36945}{36999}of some massive setback.
{37102}{37160}April 3, 1989.
{37198}{37262}My son pulled loose from my hand
{37265}{37319}and chased his friend across the street.
{37383}{37426}He was six years old.
{37499}{37561}The machine was breathing for him.
{37650}{37722}We were possibly going to lose him.
{37830}{37905}He finally took a breath.
{37978}{38052}We stayed in the hospital for a month.
{38105}{38158}It was almost as if
{38189}{38263}you could look at that calendar|and just go...
{38282}{38338}And everything just flew off.
{38346}{38401}Seemed trivial, insignificant.
{38442}{38490}He was so brave. He was such...
{38500}{38576}He was such a brave guy.
{38640}{38710}It just turned my whole world|upside down
{38712}{38789}and then shook it|until everything fell out.
{38830}{38945}My way of being in the world,|it just changed everything for me.
{38956}{39024}How should I spend my time|on this Earth?
{39164}{39202}I really dug in,
{39224}{39312}trying to learn about it|much more deeply.
{39314}{39364}I went to Antarctica.
{39366}{39431}Went to the South Pole, the North Pole,|the Amazon.
{39434}{39540}Went to places where scientists|could help me understand
{39554}{39603}parts of the issue that
{39617}{39682}I didn't really understand in depth.
{39784}{39867}The possibility of losing|what was most precious to me.
{39896}{39969}I gained an ability
{40014}{40091}that maybe I didn't have before.
{40120}{40162}But when I felt it,
{40167}{40264}I felt that we could really lose it,
{40319}{40424}that what we take for granted|might not be here for our children.
{40491}{40556}These are actual measurements|of atmospheric temperatures
{40558}{40600}since our Civil War.
{40615}{40690}In any given year,|it might look like it's going down,
{40693}{40758}but the overall trend is extremely clear.
{40761}{40804}And in recent years,
{40806}{40892}it's uninterrupted and it is intensifying.
{40918}{41013}In fact, if you look at the 10 hottest|years ever measured
{41016}{41063}in this atmospheric record,
{41066}{41133}they've all occurred in the last 14 years.
{41142}{41229}And the hottest of all was 2005.
{41252}{41329}We have already seen|some of the heat waves
{41332}{41385}that are similar|to what scientists are saying
{41387}{41425}are gonna be a lot more common.
{41428}{41513}Couple of years ago in Europe|they had that massive heat wave
{41516}{41576}that killed 35,000 people.
{41604}{41672}India didn't get as much attention,
{41674}{41737}but the same year|the temperature there went
{41739}{41815}to 122 degrees Fahrenheit.
{41827}{41875}This past summer|in the American West,
{41878}{41969}there were a lot of cities that broke|all-time records for high temperatures
{41972}{42088}and number of consecutive days|with a 100-degree temperature or more.
{42103}{42208}Two hundred cities and towns|in the west set all-time records.
{42217}{42316}And in the east there were a lot of cities|that did the same thing.
{42318}{42390}Including, incidentally, New Orleans.
{42408}{42495}So the temperature increases are|taking place all over the world,
{42498}{42545}including in the oceans.
{42552}{42653}This is the natural range of variability|for temperature in the oceans.
{42657}{42697}You know, people say,|"Oh, it's just natural.
{42699}{42756}"It goes up and down,|so don't worry about it."
{42758}{42859}This is the range that would be|expected over the last 60 years,
{42864}{42953}but the scientists who specialize in|global warming have computer models
{42956}{43069}that long ago predicted|this range of temperature increase.
{43093}{43149}Now I'm gonna show you,|recently released,
{43151}{43228}the actual ocean temperatures.
{43250}{43354}And, of course, when the oceans get|warmer, that causes stronger storms.
{43366}{43429}We have seen|in the last couple of years
{43431}{43474}a lot of big hurricanes.
{43477}{43581}Hurricane Jeanne and Frances|and Ivan were among them.
{43594}{43685}And the same year that we had|that string of big hurricanes,
{43687}{43774}we also set an all-time record|for tornadoes in the United States.
{43782}{43877}Japan again didn't get|as much attention in our news media,
{43880}{43949}but they set an all-time record|for typhoons.
{43951}{43981}Previous record was seven.
{43984}{44074}Here are all 10 of the ones|they had in 2004.
{44085}{44141}The science textbooks have had|to be rewritten
{44143}{44227}because they say that it's impossible to|have a hurricane in the South Atlantic.
{44230}{44297}But the same year the first one ever|hit Brazil.
{44300}{44374}Summer of 2005 has been|one for the books.
{44382}{44461}The first one was Emily|that socked into Yucatan.
{44474}{44560}Then Hurricane Dennis came along|and it did a lot of damage,
{44562}{44606}including to the oil industry.
{44609}{44715}This is the largest oil platform|in the world after Dennis went through.
{44718}{44784}This one was driven into the bridge|at Mobile.
{44796}{44863}And then, of course, came Katrina.
{44884}{44988}It's worth remembering that when|it hit Florida, it was a Category One.
{45000}{45087}But it killed a lot of people and caused|billions of dollars' worth of damage.
{45090}{45135}And then what happened?
{45146}{45193}Before it hit New Orleans,
{45195}{45269}it went over warmer waters.
{45272}{45340}As the water temperature increases,
{45350}{45408}the wind velocity increases
{45410}{45482}and the moisture content increases.
{45492}{45566}And you'll see Hurricane Katrina|form over Florida.
{45569}{45650}And then as it comes into the gulf|over that warm water,
{45653}{45745}it picks up that energy and gets|stronger and stronger and stronger.
{45747}{45793}Look at that hurricane's eye.
{45795}{45902}And, of course,|the consequences were so horrendous,
{45923}{45994}there are no words to describe it.
{46579}{46656}Yeah, we're getting reports and calls|that are just breaking my heart.
{46658}{46762}From people saying, "I've been|in my attic. I can't take it anymore.
{46765}{46865}"The water is up to my neck.|I don't think I can hold out."
{46875}{46929}And that's happening as we speak.
{46932}{47029}We told everybody the importance|of the 17th Street Canal issue.
{47034}{47099}We said,|"Please, please, take care of this.
{47102}{47157}"We don't care what you do.|Figure it out."
{47342}{47397}Something new for America.
{47466}{47569}But how in God's name|could that happen here?
{47635}{47725}There had been warnings|that hurricanes would get stronger.
{47747}{47817}There were warnings|that this hurricane,
{47819}{47893}days before it hit,|would breach the levees,
{47895}{47989}would cause the kind of damage|that it ultimately did cause.
{48000}{48096}And one question|we as a people need to decide
{48104}{48193}is how we react when we hear warnings
{48196}{48263}from the leading scientists in the world.
{48285}{48377}There was another storm in the 1930s|of a different kind.
{48394}{48489}A horrible, unprecedented storm|in continental Europe,
{48492}{48594}and Winston Churchill warned|the people of England
{48634}{48721}that it was different from anything|that had ever happened before
{48723}{48780}and they had to get ready for it.
{48786}{48873}And a lot of people did not want|to believe it.
{48876}{48945}And he got real impatient|with all the dithering.
{48950}{48974}And he said this,
{49382}{49476}Making mistakes in generations|and centuries past
{49482}{49557}would have consequences|that we could overcome.
{49585}{49643}We don't have that luxury anymore.
{49648}{49693}We didn't ask for it,
{49722}{49758}but here it is.
{49771}{49840}Al Gore is the winner|of the national popular vote.
{49842}{49946}But the state of Florida, whomever|wins there wins the White House.
{49949}{49993}We call Florida, in the Al Gore column...
{49995}{50085}Bulletin: Florida pulled back|into the undecided column.
{50088}{50159}George Bush is the president elect|of the United States. He is...
{50162}{50241}Florida goes Bush.|The presidency is Bush. That's it.
{50244}{50309}And at 2:18 this morning, we project...
{50318}{50411}All right, we're officially saying|that Florida is too close to call.
{51009}{51077}While I strongly disagree|with the court's decision,
{51106}{51136}I accept it.
{51143}{51206}I accept the finality of this outcome.
{51422}{51449}...do solemnly swear...
{51452}{51505}I, George Walker Bush,|do solemnly swear...
{51508}{51572}...that I will faithfully execute|the Office of President...
{51854}{51930}Well, that was a hard blow, but...
{51994}{52045}What do you do? You...
{52106}{52153}You make the best of it.
{52419}{52509}It brought into clear focus
{52511}{52615}the mission that I had been pursuing
{52618}{52668}for all these years, and
{52718}{52814}I started giving the slide show again.
{52986}{53057}One often unnoticed effect|of global warming
{53060}{53109}is it causes more precipitation,
{53112}{53191}but more of it coming|in one-time big storm events.
{53200}{53289}Because the evaporation off the oceans|puts all the moisture up there,
{53291}{53373}when storm conditions trigger|the downpour, more of it falls down.
{53383}{53458}The insurance industry has|actually noticed this.
{53461}{53525}Their recovered losses are going up.
{53528}{53582}You see the damage|from these severe weather events?
{53585}{53660}And 2005 is not even on this yet.
{53674}{53749}When it does, it'll be off that chart.
{53759}{53863}Europe has just had a year very similar|to the one we've had
{53866}{53940}where they say|nature's been going crazy.
{53942}{54009}All kinds of unusual catastrophes,
{54011}{54071}like a nature hike|through the Book of Revelations.
{54106}{54146}Flooding in Asia.
{54149}{54220}Mumbai, India this past July.
{54222}{54298}Thirty-seven inches of rain in 24 hours.
{54310}{54382}By far, the largest downpour
{54386}{54452}that any city in India has ever received.
{54474}{54529}Lot of flooding in China, also.
{54538}{54644}Global warming, paradoxically,|causes not only more flooding,
{54655}{54703}but also more drought.
{54706}{54788}This neighboring province|right next door
{54794}{54896}had a severe drought at the same time|these areas were flooding.
{54918}{54986}One of the reasons for this|has to do with the fact
{54989}{55105}that global warming not only increases|precipitation worldwide,
{55108}{55185}but it also relocates the precipitation.
{55189}{55281}And focus most of all|on this part of Africa
{55284}{55341}just on the edge of the Sahara.
{55354}{55426}Unbelievable tragedies have been|unfolding there,
{55428}{55491}and there are a lot of reasons for it.
{55502}{55618}But Darfur and Niger are|among those tragedies.
{55631}{55716}And one of the factors|that has been compounding them
{55718}{55794}is the lack of rainfall|and the increasing drought.
{55803}{55913}This is Lake Chad, once one|of the largest lakes in the world.
{55934}{56045}It has dried up over the last|few decades to almost nothing,
{56051}{56141}vastly complicating the other problems|that they also have.
{56154}{56196}The second reason
{56200}{56275}why this is a paradox.
{56284}{56368}Global warming creates|more evaporation off the oceans
{56371}{56408}to seed the clouds,
{56410}{56487}but it sucks moisture out of the soil.
{56504}{56595}Soil evaporation increases dramatically
{56598}{56643}with higher temperatures.
{56649}{56751}And that has consequences|for us in the United States, as well.
{56779}{56837}So this is the Carthage exit.
{56865}{56948}When I was 14 years old,|I totaled the family car
{56987}{57021}right there.
{57042}{57115}Went off that shoulder, turned it over.
{57138}{57213}And see this Black Angus bull?
{57225}{57279}We raised Black Angus.
{57369}{57435}My father was named|Breeder of the Month.
{57486}{57535}He grew up on a farm.
{57580}{57647}All through his career in the Senate
{57650}{57722}he continued to come back here|and raise cattle.
{57743}{57834}Learning it from your dad on the land,
{57897}{57953}that's really something special.
{57993}{58105}My childhood upbringing was|a little unusual in the sense that
{58135}{58226}I spent eight months of each year|in Washington DC
{58229}{58303}in a small little hotel apartment.
{58328}{58433}And then the other four months were|spent here on this big, beautiful farm.
{58482}{58520}I had a dog here.
{58546}{58586}I had a pony here.
{58606}{58656}I could shoot my rifle here.
{58658}{58743}I could go swimming in the river here.
{58757}{58837}Go out and lay down in the grass.
{59002}{59079}As a kid, it took me a while
{59082}{59152}to learn the difference|between fun and work.
{59306}{59373}The places where people live|were chosen
{59386}{59445}because of the climate pattern
{59447}{59544}that has been pretty much the same|on Earth
{59547}{59634}since the end of the last ice age|11,000 years ago.
{59679}{59764}Here, on this farm,|the patterns are changing.
{59782}{59861}And it seems gradual|in the course of a human lifetime
{59863}{59965}but in the course of time,|as defined by this river,
{59983}{60074}it's happening very, very quickly.
{60134}{60175}Two canaries in the coal mine.
{60194}{60243}First one is in the Arctic.
{60246}{60324}This, of course, is the Arctic Ocean,|the floating ice cap.
{60330}{60387}Greenland, on its side there.
{60401}{60434}I say canary in the coal mine
{60437}{60510}because the Arctic is|one of the two regions of the world
{60513}{60603}that is experiencing faster impacts
{60606}{60640}from global warming.
{60643}{60719}This is the largest ice shelf|in the Arctic,
{60722}{60768}the Ward Hunt Ice Shelf.
{60770}{60815}It just cracked in half three years ago.
{60818}{60867}The scientists were astonished.
{60883}{60967}These are called drunken trees|just going every which way.
{60970}{61051}This is not caused by wind damage|or alcohol consumption.
{61054}{61161}These trees put their roots down|in the permafrost,
{61178}{61222}and the permafrost is thawing.
{61225}{61296}And so they just go|every which way now.
{61305}{61374}This building was built|on the permafrost
{61377}{61443}and has collapsed|as the permafrost thaws.
{61446}{61523}This woman's house has had|to be abandoned.
{61537}{61633}The pipeline is suffering|a great deal of structural damage.
{61643}{61753}And incidentally, the oil that they want|to produce in that protected area
{61758}{61818}in Northern Alaska,|which I hope they don't,
{61821}{61907}they have to depend on trucks|to go in and out of there.
{61910}{61982}And the trucks go over|the frozen ground.
{61995}{62099}This shows the number of days|that the tundra in Alaska is
{62102}{62146}frozen enough to drive on it.
{62149}{62258}Thirty-five years ago, 225 days a year.
{62272}{62347}Now it's below 75 days a year
{62358}{62456}because the spring comes earlier|and the fall comes later
{62458}{62525}and the temperatures|just keep on going up.
{62541}{62581}I went up to the North Pole.
{62586}{62661}I went under that ice cap|in a nuclear submarine
{62670}{62739}that surfaced through the ice like this.
{62747}{62827}Since they started patrolling in 1957,
{62830}{62887}they have gone under the ice
{62890}{62960}and measured|with their radar looking upwards
{62968}{63000}to measure how thick it is
{63002}{63053}because they can only surface in areas
{63055}{63122}where it's three and a half feet thick|or less.
{63130}{63196}So they have kept a meticulous record
{63198}{63264}and they wouldn't release it|because it was national security.
{63266}{63346}I went up there in order to persuade|them to release it, and they did.
{63349}{63406}And here's what that record shows.
{63414}{63519}Starting in 1970,|there was a precipitous drop-off
{63522}{63619}in the amount and extent and thickness|of the Arctic ice cap.
{63628}{63717}It has diminished by 40% in 40 years.
{63732}{63789}And there are now|two major studies showing
{63793}{63852}that within the next 50 to 70 years,
{63855}{63918}in summertime|it will be completely gone.
{63934}{63996}Now, you might say,|"Why is that a problem?"
{64001}{64114}And "How could the Arctic ice cap|actually melt so quickly?"
{64131}{64189}When the sun's rays hit the ice,
{64194}{64297}more than 90% of it bounces off|right back into space like a mirror.
{64300}{64396}But when it hits the open ocean,|more than 90% of it is absorbed.
{64401}{64471}And so, as the surrounding water|gets warmer,
{64474}{64544}it speeds up the melting of the ice.
{64562}{64649}Right now, the Arctic ice cap acts|like a giant mirror.
{64652}{64726}All the sun's rays bounce off,|more than 90%.
{64729}{64775}It keeps the Earth cooler.
{64781}{64820}But as it melts
{64825}{64907}and the open ocean receives|that sun's energy instead,
{64910}{64961}more than 90% is absorbed.
{64965}{65050}So there is|a faster buildup of heat here,
{65058}{65122}at the North Pole, in the Arctic Ocean,
{65125}{65211}and the Arctic generally|than anywhere else on the planet.
{65250}{65354}That's not good for creatures like|polar bears who depend on the ice.
{65390}{65435}A new scientific study shows that
{65438}{65550}for the first time they're finding|polar bears that have actually drowned,
{65591}{65685}swimming long distances,|up to 60 miles, to find the ice.
{1000}{1026}You look at that river
{1054}{1096}gently flowing by.
{1132}{1181}You notice the leaves
{1210}{1257}rustling with the wind.
{1270}{1313}You hear the birds.
{1324}{1372}You hear the tree frogs.
{1374}{1430}In the distance, you hear a cow.
{1447}{1488}You feel the grass.
{1510}{1589}The mud gives a little bit|on the river bank.
{1612}{1678}It's quiet. It's peaceful.
{1694}{1737}And all of a sudden,
{1754}{1809}it's a gear shift inside you.
{1830}{1900}And it's like taking a deep breath|and going,
{1934}{1990}"Oh, yeah, I forgot about this."
{2184}{2272}This is the first picture of the Earth|from space
{2279}{2330}that any of us ever saw.
{2335}{2427}It was taken on Christmas Eve, 1968
{2434}{2495}during the Apollo 8 Mission.
{2498}{2560}...within relatively comfortable|boundaries.
{2569}{2686}But we are filling up that thin shell|of atmosphere with pollution.
{3171}{3237}Ladies and gentlemen,|Mr. Al Gore.
{3282}{3310}I am Al Gore.
{3313}{3394}I used to be the next president|of the United States Of America.
{3460}{3522}I don't find that particularly funny.
{4132}{4184}I've been trying to tell this story|for a long time,
{4186}{4272}and I feel as if I've failed to get|the message across.
{4807}{4902}I was in politics for a long time|and I'm proud of my service.
{5057}{5129}You gotta be kidding me.|This is a national disaster.
{5132}{5210}Get every doggone Greyhound bus line|in the country,
{5213}{5258}and get their... moving to|New Orleans.
{5287}{5327}That's them thinking small, man,
{5330}{5406}and this is a major, major, major deal.
{5411}{5469}What do you need right now?
{5471}{5503}There are good people,
{5547}{5615}who are in politics in both parties
{5624}{5677}who hold this at arm's length
{5686}{5759}because if they acknowledge it|and recognize it,
{5762}{5843}then the moral imperative to make|big changes
{5846}{5881}is inescapable.
{5884}{5993}...unless you fix the biggest damn crisis|in the history of this country.
{6321}{6419}...scouted out landing spots|and they lost radio contact
{6422}{6493}when they went around|the dark side of the moon.
{6497}{6556}And there was inevitably|some suspense.
{6558}{6626}Then when they came back|in radio contact,
{6637}{6669}they looked up
{6672}{6757}and they snapped this picture,|and it became known as Earth Rise.
{6767}{6835}And that one picture exploded
{6838}{6903}in the consciousness of humankind.
{6906}{6956}It lead to dramatic changes.
{6958}{7000}Within 18 months of this picture,
{7002}{7065}the modern environmental movement|had begun.
{7078}{7166}The next picture was taken on the last|of the Apollo missions,
{7169}{7205}Apollo 17.
{7208}{7301}This one was taken|on December 11, 1972,
{7305}{7404}and it is the most commonly published|photograph in all of history.
{7416}{7513}And it's the only picture of the Earth|from space that we have
{7521}{7599}where the sun was directly|behind the spacecraft
{7606}{7720}so that the Earth is fully lit up|and not partly in darkness.
{7746}{7833}The next image I'm gonna show you|has almost never been seen.
{7835}{7945}It was taken by a spacecraft|called "The Galileo"
{7947}{8006}that went out to explore|the solar system.
{8009}{8126}And as it was leaving Earth's gravity,|it turned its cameras around
{8134}{8232}and took a time lapse picture|of one day's worth of rotation,
{8239}{8296}here compressed into 24 seconds.
{8346}{8388}Isn't that beautiful?
{8398}{8463}This image is a magical image in a way.
{8466}{8527}It was made by a friend of mine,|Tom Van Sant.
{8538}{8623}He took 3,000 separate|satellite pictures
{8626}{8733}taken over a three-year period,|digitally stitched together.
{8735}{8823}And he chose images|that would give a cloud-free view
{8826}{8888}of every square inch|of the Earth's surface.
{8890}{8964}All of the land masses|accurately portrayed.
{8991}{9088}When that's all spread out,|it becomes an iconic image.
{9094}{9211}I show this because I wanna tell you|a story about two teachers I had.
{9234}{9334}One that I didn't like that much,|the other who is a real hero to me.
{9343}{9429}I had a grade school teacher|who taught geography
{9431}{9508}by pulling a map of the world down|in front of the blackboard.
{9518}{9604}I had a classmate in the sixth grade|who raised his hand
{9606}{9721}and he pointed to the outline|of the east coast of South America
{9734}{9822}and he pointed|to the west coast of Africa
{9825}{9861}and he asked,|"Did they ever fit together?"
{9862}{9898}And he asked,|"Did they ever fit together?"
{9917}{9940}And the teacher said,
{9943}{10014}"Of course not. That's the most|ridiculous thing I've ever heard."
{10030}{10107}That student went on to become|a drug addict and a ne'er-do-well.
{10126}{10189}The teacher went on to become|science advisor
{10191}{10229}in the current administration.
{10470}{10579}But, you know,|the teacher was actually reflecting
{10582}{10675}the conclusion of the scientific|establishment of that time.
{10678}{10794}Continents are so big,|obviously they don't move.
{10808}{10895}But, actually, as we now know,|they did move.
{10901}{10946}They moved apart from one another.
{10949}{11023}But at one time they did,|in fact, fit together.
{11028}{11085}But that assumption was a problem.
{11087}{11155}It reflected the well-known wisdom
{11158}{11222}that what gets us into trouble|is not what we don't know,
{11225}{11293}it's what we know for sure|that just ain't so.
{11335}{11402}This is actually an important point,|believe it or not,
{11405}{11475}because there is another|such assumption
{11478}{11575}that a lot of people have in their minds|right now about global warming
{11583}{11622}that just ain't so.
{11625}{11713}The assumption is something like this.|The Earth is so big
{11715}{11799}we can't possibly have|any lasting harmful impact
{11802}{11845}on the Earth's environment.
{11848}{11920}And maybe that was true at one time,|but it's not anymore.
{11922}{11982}And one of the reasons|it's not true anymore
{11984}{12081}is that the most vulnerable part|of the Earth's ecological system
{12110}{12150}is the atmosphere.
{12161}{12227}Vulnerable because it's so thin.
{12258}{12309}My friend, the late Carl Sagan,|used to say,
{12312}{12394}"If you had a big globe|with a coat of varnish on it,
{12397}{12469}"the thickness of that varnish|relative to that globe
{12471}{12499}"is pretty much the same
{12502}{12557}"as the thickness|of the Earth's atmosphere
{12567}{12625}"compared to the Earth itself."
{12640}{12685}And it's thin enough
{12687}{12775}that we are capable|of changing its composition.
{12784}{12845}That brings up the basic science|of global warming.
{12848}{12937}And I'm not gonna spend a lot of time|on this because you know it well.
{12939}{13026}The sun's radiation comes in|in the form of light waves
{13029}{13062}and that heats up the Earth.
{13065}{13177}And then some of the radiation|that is absorbed and warms the Earth
{13179}{13241}is reradiated back into space
{13243}{13311}in the form of infrared radiation.
{13314}{13409}And some of the outgoing|infrared radiation is trapped
{13414}{13511}by this layer of atmosphere|and held inside the atmosphere.
{13514}{13603}And that's a good thing because|it keeps the temperature of the Earth
{13606}{13651}within certain boundaries,
{13654}{13724}keeps it relatively constant and livable.
{13726}{13825}But the problem is this thin layer|of atmosphere is being thickened
{13827}{13941}by all of the global warming pollution|that's being put up there.
{13949}{14060}And what that does is|it thickens this layer of atmosphere,
{14062}{14141}more of the outgoing infrared is trapped.
{14151}{14227}And so the atmosphere heats up|worldwide. That's global warming.
{14239}{14293}Now, that's the traditional explanation.
{14296}{14355}Here's what I think is|a better explanation.
{14761}{14839}You're probably wondering|why your ice cream went away.
{14842}{14909}Well, Susie, the culprit isn't foreigners.
{14911}{14960}It's global warming.
{14962}{15040}- Global...|- Yeah.
{15073}{15113}Meet Mr. Sunbeam.
{15116}{15193}He comes all the way from the sun|to visit Earth.
{15195}{15285}Hello, Earth.|Just popping in to brighten your day.
{15348}{15405}And now I'll be on my way.
{15407}{15460}Not so fast, Sunbeam.
{15462}{15553}We're greenhouse gases.|You ain't going nowhere.
{15669}{15710}Oh, God, it hurts.
{15713}{15784}Pretty soon, Earth is chock-full|of Sunbeams.
{15786}{15857}Their rotting corpses heating|our atmosphere.
{15910}{15990}How do we get rid|of the greenhouse grasses?
{15993}{16056}Fortunately, our handsomest politicians
{16058}{16150}came up with a cheap, last-minute way|to combat global warming.
{16155}{16202}Ever since 2063,
{16204}{16309}we simply drop a giant ice cube|into the ocean every now and then.
{16361}{16439}Just like Daddy puts in his drink|every morning.
{16442}{16484}And then he gets mad.
{16491}{16577}Of course, since the greenhouse gases|are still building up,
{16579}{16650}it takes more and more ice each time.
{16679}{16747}Thus, solving the problem|once and for all.
{16750}{16783}- But...|- Once and for all!
{16980}{17052}This is the image that started me
{17054}{17116}in my interest in this issue.
{17118}{17173}And I saw it|when I was a college student
{17176}{17243}because I had a professor|named Roger Revelle
{17246}{17332}who was the first person to propose|measuring carbon dioxide
{17334}{17373}in the Earth's atmosphere.
{17450}{17514}He saw where the story was going
{17528}{17595}after the first few chapters.
{17598}{17661}After the first few years of data,
{17679}{17762}he intuited what it meant
{17776}{17840}for what was yet to come.
{17898}{17961}They designed the experiment in 1957.
{17976}{18033}He hired Charles David Keeling
{18035}{18103}who was very faithful and precise
{18106}{18178}in making these measurements|for decades.
{18200}{18277}They started sending|these weather balloons up every day
{18279}{18345}and they chose the middle of the Pacific
{18349}{18455}because it was the area|that was most remote.
{18466}{18521}And he was a very hard-nosed scientist.
{18524}{18590}He really emphasized the hard data.
{18654}{18705}It was a wonderful time for me
{18708}{18761}because, like a lot of young people,
{18763}{18855}I came into contact|with intellectual ferment,
{18858}{18935}ideas that I'd never considered
{18938}{18997}in my wildest dreams before.
{19026}{19085}And he showed our class
{19098}{19205}the results of his measurements|after only a few years.
{19207}{19253}It was startling to me.
{19270}{19325}Now he was startled
{19345}{19394}and made it clear to our class
{19397}{19466}what he felt the significance of it was.
{19470}{19548}And I just soaked it up like a sponge.
{19568}{19609}He drew the connections
{19611}{19706}between the larger changes|in our civilization
{19718}{19781}and this pattern that was now visible
{19796}{19847}in the atmosphere of the entire planet.
{19850}{19935}And then he projected into the future|where this was headed
{19938}{19989}unless we made some adjustments.
{19992}{20066}And it was just as clear as day.
{20130}{20191}After the first seven, eight, nine years,
{20194}{20247}you could see the pattern|that was developing.
{20266}{20296}But I asked a question.
{20298}{20397}Why is it that it goes up and down|once each year?
{20399}{20482}And he explained that if you look|at the land mass of the Earth,
{20485}{20546}very little of it is south of the equator.
{20558}{20625}The vast majority of it is|north of the equator,
{20628}{20712}and most of the vegetation is|north of the equator.
{20718}{20812}And so, when the Northern Hemisphere|is tilted toward the sun,
{20814}{20877}as it is in our spring and summer,
{20879}{20967}the leaves come out|and they breathe in carbon dioxide,
{20970}{21027}and the amount in the atmosphere|goes down.
{21030}{21110}But when the Northern Hemisphere is|tilted away from the sun,
{21113}{21167}as it is in our fall and winter,
{21170}{21247}the leaves fall|and exhale carbon dioxide,
{21250}{21329}and the amount in the atmosphere|goes back up again.
{21340}{21401}And so, it's as if the entire Earth
{21404}{21462}once each year breathes in and out.
{21530}{21641}So we started measuring|carbon dioxide in 1958.
{21654}{21693}And you can see
{21711}{21796}that by the middle '60s,|when he showed my class this image,
{21798}{21855}it was already clear that it was going up.
{21858}{21949}I respected him and learned from him|so much, I followed this.
{21962}{22033}And when I went to the Congress|in the middle 1970s,
{22044}{22109}I helped to organize the first hearings|on global warming
{22112}{22197}and asked my professor to come|and be the leadoff witness.
{22199}{22248}And I thought that would have|such a big impact,
{22250}{22330}we'd be on the way to solving|this problem, but it didn't work that way.
{22341}{22424}But I kept having hearings.|And in 1984 I went to the Senate
{22426}{22501}and really dug deeply into this issue
{22504}{22553}with science roundtables and the like.
{22556}{22656}I wrote a book about it,|ran for President in 1988,
{22658}{22721}partly to try to gain some visibility|for that issue.
{22723}{22827}And in 1992 went to the White House.|We passed a version of a carbon tax
{22830}{22885}and some other measures|to try to address this.
{22887}{22981}Went to Kyoto in 1997|to help get a treaty
{22983}{23057}that's so controversial,|in the US at least.
{23060}{23106}In 2000,
{23109}{23205}my opponent pledged to regulate CO2|and then...
{23214}{23269}That was not a pledge that was kept.
{23271}{23331}But the point of this is
{23340}{23397}all this time you can see
{23405}{23466}what I have seen all these years.
{23469}{23544}It just keeps going up. It is relentless.
{23553}{23638}And now we're beginning to see|the impact in the real world.
{23642}{23731}This is Mount Kilimanjaro|more than 30 years ago
{23734}{23766}and more recently.
{23769}{23842}And a friend of mine just came back|from Kilimanjaro
{23845}{23912}with a picture he took|a couple of months ago.
{23914}{23988}Another friend, Lonnie Thompson,|studies glaciers.
{23990}{24102}Here's Lonnie with a last sliver|of one of the once mighty glaciers.
{24114}{24217}Within the decade there will be|no more snows of Kilimanjaro.
{24242}{24311}This is happening|in Glacier National Park.
{24316}{24405}I climbed to the top of this in 1998|with one of my daughters.
{24407}{24478}Within 15 years, this will be the park|formerly known as Glacier.
{24507}{24608}Here is what's been happening|year by year to the Columbia Glacier.
{24610}{24682}It just retreats every single year.
{24691}{24765}And it's a shame|'cause these glaciers are so beautiful.
{24767}{24823}But those who go up to see them,
{24840}{24907}here's what they're seeing every day,|now.
{25192}{25258}In the Himalayas|there's a particular problem
{25261}{25330}because 40% of all the people|in the world
{25342}{25419}get their drinking water|from rivers and spring systems
{25422}{25511}that are fed more than half|by the melt water
{25514}{25552}coming off the glaciers.
{25554}{25666}And within this next half century|those 40% of the people on Earth
{25669}{25737}are gonna face a very serious shortage
{25739}{25795}because of this melting.
{25814}{25864}Italy, the Italian Alps.
{25873}{25910}Same sight today.
{25918}{25965}An old postcard from Switzerland.
{25994}{26066}Throughout the Alps,|we're seeing the same story.
{26069}{26120}It's also true in South America.
{26122}{26187}This is Peru 15 years ago.
{26190}{26245}And the same glacier today.
{26248}{26347}This is Argentina 20 years ago.|Same glacier today.
{26376}{26494}Seventy-five years ago in Patagonia|on the tip of South America.
{26496}{26597}This vast expanse of ice is now gone.
{26625}{26674}There's a message in this.
{26676}{26711}It is worldwide.
{26727}{26788}And the ice has stories to tell us.
{26790}{26873}My friend, Lonnie Thompson,|digs core drills in the ice.
{26876}{26910}They dig down
{26913}{26991}and they bring the core drills back up|and they look at the ice
{26994}{27033}and they study it.
{27042}{27133}When the snow falls,|it traps little bubbles of atmosphere
{27144}{27196}and they can go in and measure
{27198}{27301}how much CO2 was in the atmosphere|the year that that snow fell.
{27304}{27365}What's even more interesting, I think, is
{27367}{27458}they can measure|the different isotopes of oxygen
{27461}{27540}and figure out|a very precise thermometer
{27542}{27600}and tell you what the temperature was
{27602}{27712}the year that that bubble was trapped|in the snow as it fell.
{27728}{27804}When I was in Antarctica,|I saw cores like this.
{27806}{27863}And a guy looked at it. He said,
{27866}{27950}"Right here is where the US Congress|passed the Clean Air Act."
{27953}{27984}And I couldn't believe it.
{27986}{28035}But you can see the difference|with the naked eye.
{28038}{28106}Just a couple of years|after that law was passed,
{28109}{28163}it's very clearly distinguishable.
{28166}{28239}They can count back year by year
{28242}{28308}the same way a forester reads|tree rings.
{28310}{28409}And you can see each annual layer|from the melting and re-freezing,
{28416}{28517}so they can go back in a lot of these|mountain glaciers 1,000 years.
{28523}{28605}And they constructed a thermometer|of the temperature.
{28613}{28704}The blue is cold and the red is warm.
{28714}{28782}Now, I show this|for a couple of reasons.
{28793}{28903}Number one, the so-called skeptics|will sometimes say,
{28907}{28990}"Oh, this whole thing,|this is a cyclical phenomenon.
{28992}{29064}"There was a medieval warming period,|after all."
{29066}{29146}Well, yeah, there was.|There it is, right there.
{29192}{29226}There are two others.
{29229}{29288}But compared to what's going on now,
{29303}{29339}there's just no comparison.
{29348}{29425}So if you look at 1,000 years'|worth of temperature
{29442}{29512}and compare it to 1,000 years of CO2,
{29526}{29611}you can see how closely|they fit together.
{29627}{29720}Now, 1,000 years of CO2|in the mountain glaciers,
{29722}{29746}that's one thing.
{29749}{29863}But in Antarctica,|they can go back 650,000 years.
{29922}{29986}This incidentally is the first time
{29989}{30099}anybody outside of a small group|of scientists has seen this image.
{30129}{30196}This is the present day era,
{30202}{30253}and that's the last ice age.
{30270}{30361}Then it goes up. We're going back|in time now 650,000 years.
{30364}{30441}That's the period of warming|between the last two ice ages.
{30444}{30520}That's the second|and third ice age back.
{30528}{30591}Fourth, fifth, sixth
{30602}{30653}and seventh ice age back.
{30665}{30712}Now, an important point.
{30724}{30833}In all of this time, 650,000 years,
{30849}{30918}the CO2 level has never gone above
{30920}{30988}300 parts per million.
{30994}{31047}Now, as I said,|they can also measure temperature.
{31050}{31141}Here's what the temperature|has been on our Earth.
{31183}{31251}Now, one thing that kind of jumps out|at you is...
{31258}{31351}Well, let me put it this way.|If my classmate from the sixth grade
{31354}{31417}that talked about Africa|and South America were here,
{31419}{31490}he would say,|"Did they ever fit together?"
{31520}{31567}"Most ridiculous thing I've ever heard."
{31588}{31631}But they did, of course.
{31634}{31713}And the relationship is|actually very complicated.
{31723}{31805}But there is one relationship|that is far more powerful
{31807}{31853}than all the others and it is this.
{31855}{31962}When there is more carbon dioxide,|the temperature gets warmer
{31970}{32047}because it traps more heat|from the sun inside.
{32058}{32149}In the parts of the United States|that contain the modern cities
{32155}{32250}of Cleveland, Detroit, New York,|in the northern tier,
{32262}{32348}this is the difference between a nice day
{32362}{32444}and having a mile of ice over your head.
{32464}{32543}Keep that in mind|when you look at this fact.
{32566}{32605}Carbon dioxide,
{32614}{32705}having never gone above|300 parts per million,
{32707}{32769}here is where CO2 is now.
{32874}{32941}Way above where it's ever been
{32944}{33004}as far back as this record will measure.
{33007}{33084}Now, if you'll bear with me,|I wanna really emphasize this point.
{33086}{33135}The crew here
{33155}{33227}has tried to teach me|how to use this contraption here.
{33230}{33285}So, if I don't kill myself, I'II...
{33477}{33541}It's already right here.
{33578}{33666}Look how far above|the natural cycle this is,
{33669}{33711}and we've done that.
{33735}{33803}But, ladies and gentlemen,|in the next 50 years,
{33806}{33856}really, in less than 50 years,
{33870}{33921}it's gonna continue to go up.
{33924}{34012}When some of these children|who are here are my age,
{34024}{34109}here is what it's going to be|in less than 50 years.
{34278}{34334}You've heard of off the charts.
{34398}{34465}Within less than 50 years, it'll be here.
{34502}{34578}There's not a single fact|or date or number
{34581}{34661}that's been used to make this up|that's in any controversy.
{34667}{34744}The so-called skeptics look at this|and they say,
{34759}{34847}"So? That seems perfectly okay."
{35002}{35031}Well,
{35061}{35148}again, if on the temperature side,
{35156}{35274}if this much on the cold side is|a mile of ice over our heads,
{35306}{35406}what would that much|on the warm side be?
{35447}{35560}Ultimately this is really not|a political issue
{35562}{35623}so much as a moral issue.
{35633}{35689}If we allow that to happen,
{35697}{35766}it is deeply unethical.
{35828}{35905}I had such faith|in our democratic system,
{35907}{35950}our self-government.
{35962}{36044}I actually thought and believed
{36060}{36168}that the story would be compelling|enough to cause a real sea change
{36172}{36252}in the way the Congress reacted|to that issue.
{36254}{36317}I thought they would be startled, too.
{36337}{36378}And they weren't.
{36471}{36506}The struggles,
{36521}{36629}the victories that aren't really victories,|the defeats that aren't really defeats.
{36652}{36751}They can serve to magnify|the significance
{36754}{36817}of some trivial step forward,
{36839}{36942}exaggerate the seeming importance
{36945}{36999}of some massive setback.
{37102}{37160}April 3, 1989.
{37198}{37262}My son pulled loose from my hand
{37265}{37319}and chased his friend across the street.
{37383}{37426}He was six years old.
{37499}{37561}The machine was breathing for him.
{37650}{37722}We were possibly going to lose him.
{37830}{37905}He finally took a breath.
{37978}{38052}We stayed in the hospital for a month.
{38105}{38158}It was almost as if
{38189}{38263}you could look at that calendar|and just go...
{38282}{38338}And everything just flew off.
{38346}{38401}Seemed trivial, insignificant.
{38442}{38490}He was so brave. He was such...
{38500}{38576}He was such a brave guy.
{38640}{38710}It just turned my whole world|upside down
{38712}{38789}and then shook it|until everything fell out.
{38830}{38945}My way of being in the world,|it just changed everything for me.
{38956}{39024}How should I spend my time|on this Earth?
{39164}{39202}I really dug in,
{39224}{39312}trying to learn about it|much more deeply.
{39314}{39364}I went to Antarctica.
{39366}{39431}Went to the South Pole, the North Pole,|the Amazon.
{39434}{39540}Went to places where scientists|could help me understand
{39554}{39603}parts of the issue that
{39617}{39682}I didn't really understand in depth.
{39784}{39867}The possibility of losing|what was most precious to me.
{39896}{39969}I gained an ability
{40014}{40091}that maybe I didn't have before.
{40120}{40162}But when I felt it,
{40167}{40264}I felt that we could really lose it,
{40319}{40424}that what we take for granted|might not be here for our children.
{40491}{40556}These are actual measurements|of atmospheric temperatures
{40558}{40600}since our Civil War.
{40615}{40690}In any given year,|it might look like it's going down,
{40693}{40758}but the overall trend is extremely clear.
{40761}{40804}And in recent years,
{40806}{40892}it's uninterrupted and it is intensifying.
{40918}{41013}In fact, if you look at the 10 hottest|years ever measured
{41016}{41063}in this atmospheric record,
{41066}{41133}they've all occurred in the last 14 years.
{41142}{41229}And the hottest of all was 2005.
{41252}{41329}We have already seen|some of the heat waves
{41332}{41385}that are similar|to what scientists are saying
{41387}{41425}are gonna be a lot more common.
{41428}{41513}Couple of years ago in Europe|they had that massive heat wave
{41516}{41576}that killed 35,000 people.
{41604}{41672}India didn't get as much attention,
{41674}{41737}but the same year|the temperature there went
{41739}{41815}to 122 degrees Fahrenheit.
{41827}{41875}This past summer|in the American West,
{41878}{41969}there were a lot of cities that broke|all-time records for high temperatures
{41972}{42088}and number of consecutive days|with a 100-degree temperature or more.
{42103}{42208}Two hundred cities and towns|in the west set all-time records.
{42217}{42316}And in the east there were a lot of cities|that did the same thing.
{42318}{42390}Including, incidentally, New Orleans.
{42408}{42495}So the temperature increases are|taking place all over the world,
{42498}{42545}including in the oceans.
{42552}{42653}This is the natural range of variability|for temperature in the oceans.
{42657}{42697}You know, people say,|"Oh, it's just natural.
{42699}{42756}"It goes up and down,|so don't worry about it."
{42758}{42859}This is the range that would be|expected over the last 60 years,
{42864}{42953}but the scientists who specialize in|global warming have computer models
{42956}{43069}that long ago predicted|this range of temperature increase.
{43093}{43149}Now I'm gonna show you,|recently released,
{43151}{43228}the actual ocean temperatures.
{43250}{43354}And, of course, when the oceans get|warmer, that causes stronger storms.
{43366}{43429}We have seen|in the last couple of years
{43431}{43474}a lot of big hurricanes.
{43477}{43581}Hurricane Jeanne and Frances|and Ivan were among them.
{43594}{43685}And the same year that we had|that string of big hurricanes,
{43687}{43774}we also set an all-time record|for tornadoes in the United States.
{43782}{43877}Japan again didn't get|as much attention in our news media,
{43880}{43949}but they set an all-time record|for typhoons.
{43951}{43981}Previous record was seven.
{43984}{44074}Here are all 10 of the ones|they had in 2004.
{44085}{44141}The science textbooks have had|to be rewritten
{44143}{44227}because they say that it's impossible to|have a hurricane in the South Atlantic.
{44230}{44297}But the same year the first one ever|hit Brazil.
{44300}{44374}Summer of 2005 has been|one for the books.
{44382}{44461}The first one was Emily|that socked into Yucatan.
{44474}{44560}Then Hurricane Dennis came along|and it did a lot of damage,
{44562}{44606}including to the oil industry.
{44609}{44715}This is the largest oil platform|in the world after Dennis went through.
{44718}{44784}This one was driven into the bridge|at Mobile.
{44796}{44863}And then, of course, came Katrina.
{44884}{44988}It's worth remembering that when|it hit Florida, it was a Category One.
{45000}{45087}But it killed a lot of people and caused|billions of dollars' worth of damage.
{45090}{45135}And then what happened?
{45146}{45193}Before it hit New Orleans,
{45195}{45269}it went over warmer waters.
{45272}{45340}As the water temperature increases,
{45350}{45408}the wind velocity increases
{45410}{45482}and the moisture content increases.
{45492}{45566}And you'll see Hurricane Katrina|form over Florida.
{45569}{45650}And then as it comes into the gulf|over that warm water,
{45653}{45745}it picks up that energy and gets|stronger and stronger and stronger.
{45747}{45793}Look at that hurricane's eye.
{45795}{45902}And, of course,|the consequences were so horrendous,
{45923}{45994}there are no words to describe it.
{46579}{46656}Yeah, we're getting reports and calls|that are just breaking my heart.
{46658}{46762}From people saying, "I've been|in my attic. I can't take it anymore.
{46765}{46865}"The water is up to my neck.|I don't think I can hold out."
{46875}{46929}And that's happening as we speak.
{46932}{47029}We told everybody the importance|of the 17th Street Canal issue.
{47034}{47099}We said,|"Please, please, take care of this.
{47102}{47157}"We don't care what you do.|Figure it out."
{47342}{47397}Something new for America.
{47466}{47569}But how in God's name|could that happen here?
{47635}{47725}There had been warnings|that hurricanes would get stronger.
{47747}{47817}There were warnings|that this hurricane,
{47819}{47893}days before it hit,|would breach the levees,
{47895}{47989}would cause the kind of damage|that it ultimately did cause.
{48000}{48096}And one question|we as a people need to decide
{48104}{48193}is how we react when we hear warnings
{48196}{48263}from the leading scientists in the world.
{48285}{48377}There was another storm in the 1930s|of a different kind.
{48394}{48489}A horrible, unprecedented storm|in continental Europe,
{48492}{48594}and Winston Churchill warned|the people of England
{48634}{48721}that it was different from anything|that had ever happened before
{48723}{48780}and they had to get ready for it.
{48786}{48873}And a lot of people did not want|to believe it.
{48876}{48945}And he got real impatient|with all the dithering.
{48950}{48974}And he said this,
{49382}{49476}Making mistakes in generations|and centuries past
{49482}{49557}would have consequences|that we could overcome.
{49585}{49643}We don't have that luxury anymore.
{49648}{49693}We didn't ask for it,
{49722}{49758}but here it is.
{49771}{49840}Al Gore is the winner|of the national popular vote.
{49842}{49946}But the state of Florida, whomever|wins there wins the White House.
{49949}{49993}We call Florida, in the Al Gore column...
{49995}{50085}Bulletin: Florida pulled back|into the undecided column.
{50088}{50159}George Bush is the president elect|of the United States. He is...
{50162}{50241}Florida goes Bush.|The presidency is Bush. That's it.
{50244}{50309}And at 2:18 this morning, we project...
{50318}{50411}All right, we're officially saying|that Florida is too close to call.
{51009}{51077}While I strongly disagree|with the court's decision,
{51106}{51136}I accept it.
{51143}{51206}I accept the finality of this outcome.
{51422}{51449}...do solemnly swear...
{51452}{51505}I, George Walker Bush,|do solemnly swear...
{51508}{51572}...that I will faithfully execute|the Office of President...
{51854}{51930}Well, that was a hard blow, but...
{51994}{52045}What do you do? You...
{52106}{52153}You make the best of it.
{52419}{52509}It brought into clear focus
{52511}{52615}the mission that I had been pursuing
{52618}{52668}for all these years, and
{52718}{52814}I started giving the slide show again.
{52986}{53057}One often unnoticed effect|of global warming
{53060}{53109}is it causes more precipitation,
{53112}{53191}but more of it coming|in one-time big storm events.
{53200}{53289}Because the evaporation off the oceans|puts all the moisture up there,
{53291}{53373}when storm conditions trigger|the downpour, more of it falls down.
{53383}{53458}The insurance industry has|actually noticed this.
{53461}{53525}Their recovered losses are going up.
{53528}{53582}You see the damage|from these severe weather events?
{53585}{53660}And 2005 is not even on this yet.
{53674}{53749}When it does, it'll be off that chart.
{53759}{53863}Europe has just had a year very similar|to the one we've had
{53866}{53940}where they say|nature's been going crazy.
{53942}{54009}All kinds of unusual catastrophes,
{54011}{54071}like a nature hike|through the Book of Revelations.
{54106}{54146}Flooding in Asia.
{54149}{54220}Mumbai, India this past July.
{54222}{54298}Thirty-seven inches of rain in 24 hours.
{54310}{54382}By far, the largest downpour
{54386}{54452}that any city in India has ever received.
{54474}{54529}Lot of flooding in China, also.
{54538}{54644}Global warming, paradoxically,|causes not only more flooding,
{54655}{54703}but also more drought.
{54706}{54788}This neighboring province|right next door
{54794}{54896}had a severe drought at the same time|these areas were flooding.
{54918}{54986}One of the reasons for this|has to do with the fact
{54989}{55105}that global warming not only increases|precipitation worldwide,
{55108}{55185}but it also relocates the precipitation.
{55189}{55281}And focus most of all|on this part of Africa
{55284}{55341}just on the edge of the Sahara.
{55354}{55426}Unbelievable tragedies have been|unfolding there,
{55428}{55491}and there are a lot of reasons for it.
{55502}{55618}But Darfur and Niger are|among those tragedies.
{55631}{55716}And one of the factors|that has been compounding them
{55718}{55794}is the lack of rainfall|and the increasing drought.
{55803}{55913}This is Lake Chad, once one|of the largest lakes in the world.
{55934}{56045}It has dried up over the last|few decades to almost nothing,
{56051}{56141}vastly complicating the other problems|that they also have.
{56154}{56196}The second reason
{56200}{56275}why this is a paradox.
{56284}{56368}Global warming creates|more evaporation off the oceans
{56371}{56408}to seed the clouds,
{56410}{56487}but it sucks moisture out of the soil.
{56504}{56595}Soil evaporation increases dramatically
{56598}{56643}with higher temperatures.
{56649}{56751}And that has consequences|for us in the United States, as well.
{56779}{56837}So this is the Carthage exit.
{56865}{56948}When I was 14 years old,|I totaled the family car
{56987}{57021}right there.
{57042}{57115}Went off that shoulder, turned it over.
{57138}{57213}And see this Black Angus bull?
{57225}{57279}We raised Black Angus.
{57369}{57435}My father was named|Breeder of the Month.
{57486}{57535}He grew up on a farm.
{57580}{57647}All through his career in the Senate
{57650}{57722}he continued to come back here|and raise cattle.
{57743}{57834}Learning it from your dad on the land,
{57897}{57953}that's really something special.
{57993}{58105}My childhood upbringing was|a little unusual in the sense that
{58135}{58226}I spent eight months of each year|in Washington DC
{58229}{58303}in a small little hotel apartment.
{58328}{58433}And then the other four months were|spent here on this big, beautiful farm.
{58482}{58520}I had a dog here.
{58546}{58586}I had a pony here.
{58606}{58656}I could shoot my rifle here.
{58658}{58743}I could go swimming in the river here.
{58757}{58837}Go out and lay down in the grass.
{59002}{59079}As a kid, it took me a while
{59082}{59152}to learn the difference|between fun and work.
{59306}{59373}The places where people live|were chosen
{59386}{59445}because of the climate pattern
{59447}{59544}that has been pretty much the same|on Earth
{59547}{59634}since the end of the last ice age|11,000 years ago.
{59679}{59764}Here, on this farm,|the patterns are changing.
{59782}{59861}And it seems gradual|in the course of a human lifetime
{59863}{59965}but in the course of time,|as defined by this river,
{59983}{60074}it's happening very, very quickly.
{60134}{60175}Two canaries in the coal mine.
{60194}{60243}First one is in the Arctic.
{60246}{60324}This, of course, is the Arctic Ocean,|the floating ice cap.
{60330}{60387}Greenland, on its side there.
{60401}{60434}I say canary in the coal mine
{60437}{60510}because the Arctic is|one of the two regions of the world
{60513}{60603}that is experiencing faster impacts
{60606}{60640}from global warming.
{60643}{60719}This is the largest ice shelf|in the Arctic,
{60722}{60768}the Ward Hunt Ice Shelf.
{60770}{60815}It just cracked in half three years ago.
{60818}{60867}The scientists were astonished.
{60883}{60967}These are called drunken trees|just going every which way.
{60970}{61051}This is not caused by wind damage|or alcohol consumption.
{61054}{61161}These trees put their roots down|in the permafrost,
{61178}{61222}and the permafrost is thawing.
{61225}{61296}And so they just go|every which way now.
{61305}{61374}This building was built|on the permafrost
{61377}{61443}and has collapsed|as the permafrost thaws.
{61446}{61523}This woman's house has had|to be abandoned.
{61537}{61633}The pipeline is suffering|a great deal of structural damage.
{61643}{61753}And incidentally, the oil that they want|to produce in that protected area
{61758}{61818}in Northern Alaska,|which I hope they don't,
{61821}{61907}they have to depend on trucks|to go in and out of there.
{61910}{61982}And the trucks go over|the frozen ground.
{61995}{62099}This shows the number of days|that the tundra in Alaska is
{62102}{62146}frozen enough to drive on it.
{62149}{62258}Thirty-five years ago, 225 days a year.
{62272}{62347}Now it's below 75 days a year
{62358}{62456}because the spring comes earlier|and the fall comes later
{62458}{62525}and the temperatures|just keep on going up.
{62541}{62581}I went up to the North Pole.
{62586}{62661}I went under that ice cap|in a nuclear submarine
{62670}{62739}that surfaced through the ice like this.
{62747}{62827}Since they started patrolling in 1957,
{62830}{62887}they have gone under the ice
{62890}{62960}and measured|with their radar looking upwards
{62968}{63000}to measure how thick it is
{63002}{63053}because they can only surface in areas
{63055}{63122}where it's three and a half feet thick|or less.
{63130}{63196}So they have kept a meticulous record
{63198}{63264}and they wouldn't release it|because it was national security.
{63266}{63346}I went up there in order to persuade|them to release it, and they did.
{63349}{63406}And here's what that record shows.
{63414}{63519}Starting in 1970,|there was a precipitous drop-off
{63522}{63619}in the amount and extent and thickness|of the Arctic ice cap.
{63628}{63717}It has diminished by 40% in 40 years.
{63732}{63789}And there are now|two major studies showing
{63793}{63852}that within the next 50 to 70 years,
{63855}{63918}in summertime|it will be completely gone.
{63934}{63996}Now, you might say,|"Why is that a problem?"
{64001}{64114}And "How could the Arctic ice cap|actually melt so quickly?"
{64131}{64189}When the sun's rays hit the ice,
{64194}{64297}more than 90% of it bounces off|right back into space like a mirror.
{64300}{64396}But when it hits the open ocean,|more than 90% of it is absorbed.
{64401}{64471}And so, as the surrounding water|gets warmer,
{64474}{64544}it speeds up the melting of the ice.
{64562}{64649}Right now, the Arctic ice cap acts|like a giant mirror.
{64652}{64726}All the sun's rays bounce off,|more than 90%.
{64729}{64775}It keeps the Earth cooler.
{64781}{64820}But as it melts
{64825}{64907}and the open ocean receives|that sun's energy instead,
{64910}{64961}more than 90% is absorbed.
{64965}{65050}So there is|a faster buildup of heat here,
{65058}{65122}at the North Pole, in the Arctic Ocean,
{65125}{65211}and the Arctic generally|than anywhere else on the planet.
{65250}{65354}That's not good for creatures like|polar bears who depend on the ice.
{65390}{65435}A new scientific study shows that
{65438}{65550}for the first time they're finding|polar bears that have actually drowned,
{65591}{65685}swimming long distances,|up to 60 miles, to find the ice.
TÜRKÇE ALTYAZI
{1}{1}23.976
{1000}{1112}Sakin sakin akan şu nehre bakarsınız.
{1129}{1179}Rüzgârda hışırdayan...
{1207}{1255}...yaprağı fark edersiniz.
{1268}{1311}Kuşları duyarsınız.
{1321}{1370}Ağaç kurbağalarını duyarsınız.
{1372}{1428}Uzaktan bir inek sesi gelir.
{1444}{1486}Çimeni hissedersiniz.
{1507}{1587}Nehir kıyısındaki çamur hafiften çöker.
{1609}{1676}Ortalık sessizdir, sakindir...
{1692}{1735}...derken ansızın...
{1751}{1807}...içinizde bir dalgalanma olur...
{1828}{1898}...derin bir nefes alırsınız|ve şöyle dersiniz:
{1932}{1988}"Bunu unutmuşum."
{2181}{2270}Bu, uzaydan çekilen|ve hepimizin ilk gördüğü...
{2276}{2328}...Yerkürenin fotoğrafı.
{2332}{2425}1968'de Noel günü...
{2432}{2493}...Apollo 8'in görevi sırasında çekildi.
{2495}{2558}Bugüne göre daha rahat sınırlar.
{2566}{2684}Ama o incecik atmosfer kabuğunu|kirlilikle dolduruyoruz.
{3168}{3235}Bayanlar, baylar, Al Gore.
{3280}{3308}Ben Al Gore.
{3310}{3392}Bir zamanlar|ABD'nin müstakbel başkanıydım.
{3457}{3520}Ben bunda komik bir şey göremiyorum.
{4129}{4182}Uzun zamandır|bunu anlatmaya çalışıyorum...
{4184}{4270}...bunu anlatmayı|başaramadığımı düşünüyorum.
{4804}{4900}Uzun zamandır politikanın içindeyim.|Verdiğim hizmetten gurur duyuyorum.
{5054}{5128}Şaka yapıyor olmalısın.|Bu ulusal bir felaket.
{5130}{5208}Ülkedeki bütün Greyhound otobüsleri|sıraya sokulup...
{5210}{5282}...bir an önce (bip)|New Orleans'a yola çıkarılsın.
{5285}{5326}Küçük düşünüyorlar, dostum...
{5328}{5404}...bu ise çok, çok, çok önemli bir olay!
{5408}{5467}Şu anda neye ihtiyacınız var?
{5469}{5501}Her iki partide de...
{5503}{5543}New Orleans Belediye Başkanı|C. RAY NAGIN'den seçmeler
{5545}{5613}...bu konuya uzak duran bir sürü...
{5621}{5675}...iyi yürekli politikacı var...
{5684}{5757}...çünkü, bu durumu anlar|ve kabul ederlerse...
{5759}{5841}...önemli değişiklikler yapmak|kaçınılmaz bir...
{5843}{5880}...ahlaki zorunluluk olur.
{5882}{5991}Bu ülkenin tarihindeki|en büyük krizi çözelim.
{6318}{6417}İnilecek noktalar aradılar.|Ayın karanlık yüzüne gittiklerinde...
{6419}{6492}...telsiz bağlantıları kesildi.
{6494}{6554}Kaçınılmaz olarak gerilim yaşadılar.
{6556}{6624}Ardından, telsiz bağlantısı|yeniden kuruldu...
{6634}{6667}...başlarını kaldırıp...
{6669}{6756}...bu fotoğrafı çektiler|ve "Yerkürenin Doğuşu" olarak tanındı.
{6764}{6833}Bu fotoğraf...
{6835}{6901}...insanoğlunun bilincine işledi.
{6903}{6954}Dramatik değişimlere neden oldu.
{6956}{6998}Bu fotoğraf çekildikten 18 ay sonra...
{7000}{7063}...çağdaş çevre hareketi başladı.
{7075}{7164}Sonraki fotoğraf,|sonuncu Apollo görevi...
{7166}{7204}...Apollo 17 tarafından çekildi.
{7206}{7299}Bu, 11 Aralık 1972'de çekildi...
{7302}{7402}...ve tarihte|en çok yayımlanan fotoğraftır.
{7413}{7511}Bu, güneşin|uzay aracının tam arkasındayken...
{7518}{7602}...Yerküre'nin tamamen aydınlandığı|ve kısmen karanlıkta çıkmadığı...
{7604}{7718}...Yerküre'nin uzaydan çekilen|tek fotoğrafıdır.
{7744}{7831}Göstereceğim bir sonraki görüntü,|neredeyse hiç görülmedi.
{7833}{7943}Güneş sistemini keşfe çıkan|Galileo adında...
{7945}{8004}...bir uzay aracı tarafından çekildi.
{8006}{8124}Yerküre'nin yerçekiminden ayrılırken|kameralarını çevirip fotoğrafı...
{8132}{8230}...Yerküre'nin bir günlük kendi ekseninde|dönme aralığında çekti.
{8236}{8296}Burada 24 saniyeye|sıkıştırılmış durumda.
{8343}{8386}Çok güzel, değil mi?
{8395}{8461}Bu ise bir bakıma sihirli bir görüntüdür.
{8463}{8525}Arkadaşım Tom Van Sant|tarafından yapıldı.
{8535}{8621}3 yıl boyunca|3 bin ayrı uydu fotoğrafı çekip...
{8623}{8731}...bunları dijital olarak birbirine ekledi.
{8733}{8822}Yerküre yüzeyinin bulutsuz olarak|her santimetre karesini gösterecek...
{8824}{8886}...görünümlerini seçti.
{8888}{8962}Kara parçası|tam olarak gösterilmektedir.
{8988}{9086}Tümü yayıldığında|simgesel bir görüntüye dönüşüyor.
{9092}{9209}Size iki öğretmenimle ilgili|bir hikâye anlatacağım.
{9231}{9334}Birini pek sevmezdim,|diğeri ise benim için bir kahramandı.
{9341}{9427}İlkokuldaki coğrafya öğretmenim|tahtanın önüne...
{9429}{9504}...bir dünya haritası asarak ders verirdi.
{9516}{9602}Altıncı sınıfta bir sınıf arkadaşım|parmak kaldırıp...
{9604}{9720}...Güney Amerika'nın|doğu sahilini gösterdi...
{9731}{9821}...sonra Afrika'nın|batı sahilini gösterdi ve sordu...
{9823}{9897}..."Bunlar eskiden birleşik miydi?"
{9914}{9939}Öğretmen...
{9941}{10013}"Tabii ki, hayır.|Bu duyduğum en saçma şey," dedi.
{10028}{10118}O öğrenci ileride bir uyuşturucu|bağımlısı ve başarısız biri oldu.
{10123}{10187}O öğretmen ise Başkanın...
{10189}{10239}...şimdiki Bilim Danışmanı oldu.
{10467}{10577}Biliyor musunuz,|öğretmen aslında o dönemki...
{10579}{10673}...bilimsel kurumun|düşüncesini yansıtıyordu:
{10675}{10793}Kıtalar o kadar büyük ki,|asla hareket edemezler.
{10805}{10893}Oysa, bildiğimiz üzere,|gerçekten de hareket ettiler.
{10898}{10945}Birbirlerinden uzaklaştılar.
{10947}{11021}Bir zamanlar gerçekten de birleşiktiler.
{11025}{11083}Ama bu varsayım bir sorundu.
{11085}{11153}Çünkü, şu yaygın bilgeliği yansıtıyordu:
{11155}{11221}"Başımızı derde sokan|bilmediğimiz şeyler değildir.
{11223}{11291}Aslında yanlış bildiğimiz şeylerin,|kesin doğru olduğunu sanmamızdır."
{11293}{11320}Mark Twain
{11333}{11401}İnanmayabilirsiniz ama...
{11403}{11473}...bu gerçekten çok önemli bir sözdür...
{11475}{11573}...çünkü, pek çok insan|küresel ısınma konusunda da...
{11581}{11621}... benzer bir varsayıma sahiptir.
{11623}{11711}O varsayım ise şudur:|Yerküre o kadar büyük ki...
{11713}{11797}...Yerküre çevresinde|kalıcı bir zararlı etki oluşması...
{11799}{11843}...mümkün değil.
{11845}{11918}Bu, bir zamanlar doğru olmuş olabilir,|ama artık değil.
{11920}{11980}Artık doğru olmamasının nedeni ise...
{11982}{12080}...Yerkürenin ekolojik sisteminin|en savunmasız kısmı...
{12107}{12149}...atmosferdir.
{12158}{12225}Savunmasız, çünkü çok ince.
{12256}{12308}Dostlarım, Carl Sagan şöyle derdi:
{12310}{12393}"Üzeri vernikli|büyük bir küreniz olsaydı...
{12395}{12467}...küreye göre|üzerindeki verniğin kalınlığı...
{12469}{12497}...Yerküreye göre...
{12499}{12556}...Yerkürenin atmosferinin...
{12565}{12623}...kalınlığı kadardır."
{12637}{12683}Bileşimini...
{12685}{12767}...değiştirebileceğimiz kadar ince.
{12781}{12844}Bu durum ise|küresel ısınmayı gündeme getiriyor.
{12846}{12935}Konuyu iyi bildiğiniz için|bunun üzerinde fazla durmayacağım.
{12937}{13025}Güneş ışınımları Yerküreyi ısıtan...
{13027}{13061}...ışık dalgaları biçiminde girer.
{13063}{13175}Ardından soğurulan ve|Yerküreyi ısıtan ışınımın bir bölümü...
{13177}{13239}...uzaya...
{13241}{13309}...kızılötesi ışınım şeklinde|geri yansıtılır.
{13311}{13408}Geri yansıtılan|bu kızılötesi ışınımın bir kısmı...
{13411}{13509}...bu atmosfer katmanı tarafından|hapsedilerek atmosferde tutulur.
{13511}{13601}Bu ise iyi bir şeydir,|çünkü Yerkürenin sıcaklığını...
{13603}{13649}...belirli bir derecede...
{13651}{13722}...göreceli sabit|ve yaşanabilir bir seviyede tutar.
{13724}{13823}Sorun şu ki,|bu ince atmosfer tabakası oradaki...
{13825}{13939}...küresel ısınma kirliliğinden dolayı|gitgide kalınlaşmaktadır.
{13946}{14058}Bu da atmosferin|tabakasını kalınlaştırıyor.
{14060}{14139}Geri yansıtılan kızılötesi ışınımlar|daha çok hapsoluyor.
{14149}{14226}Böylece, tüm dünyada atmosfer daha|çok ısınıyor. İşte bu, küresel ısınma.
{14237}{14292}İşte, geleneksel açıklama böyle.
{14294}{14353}Bence şu daha iyi bir açıklama:
{14446}{14557}Küresel Isınma.|Ya da: Kimse Sıcak Sevmez!
{14758}{14837}Dondurmanın neden eriyip gittiğini|merak ediyorsundur.
{14839}{14907}Bunun sorumlusu|yabancılar değil, Susie...
{14909}{14958}...küresel ısınma.
{14960}{15038}- Küresel yalpalama mı?|- Tabii, öyle.
{15070}{15112}Bu Bay Güneş Işını.
{15114}{15191}Ta uzaydan Yerküreyi ziyarete gelir.
{15193}{15283}Selam, Yerküre, gününü aydınlatmak|için şöyle bir uğramak istedim.
{15345}{15403}Artık gitmem gerek.
{15405}{15458}O kadar kolay değil, Güneş Işını.
{15460}{15551}Bizler sera gazlarıyız.|Hiçbir yere gidemezsin.
{15666}{15709}Canım acıyor.
{15711}{15782}Çok geçmeden Yeryüzü|güneş ışınlarıyla dolup taşarken...
{15784}{15855}...çürüyen cesetleri atmosferimizi ısıtır.
{15908}{15989}Sera gazlarından nasıl kurtuluruz?
{15991}{16054}Şans eseri,|en yakışıklı politikacılarımız...
{16056}{16149}...küresel ısınmaya karşı ucuz bir|son dakikada çaresi buldular.
{16153}{16200}2063 yılından bu yana...
{16202}{16307}...ara sıra okyanusa|dev bir buz parçası bırakırız.
{16358}{16437}Tıpkı babamın her sabah içkisine|bir parça buz atması gibi...
{16439}{16487}...ama sonra hepten öfkeleniyor.
{16489}{16575}Tabii, bu sırada sera gazları|artmaya devam ettiğinden...
{16577}{16652}...her seferinde biraz|daha fazla buz atmak gerekiyor.
{16677}{16745}Böylece, sorun kökünden çözülmüş olur.
{16747}{16781}- Ama...|- Sorun kökünden çözülmüş olur!
{16783}{16901}SON
{16977}{17050}Bu konuya ilgi duymama neden olan...
{17052}{17114}...görüntü budur.
{17116}{17172}Üniversite öğrencisiyken görmüştüm.
{17174}{17241}Yerkürenin atmosferindeki...
{17243}{17330}...karbondioksit miktarını ölçmeyi|ilk teklif eden kişi olan...
{17332}{17380}...Roger Revelle öğretmenimdi.
{17448}{17513}Gidişatı daha ilk günden...
{17525}{17593}...daha ilk birkaç yıllık veriyi...
{17595}{17660}...elde ettiğinde anladı.
{17677}{17760}Bunun ne anlama geldiğini...
{17773}{17838}...gelecekte ne olacağını sezinledi.
{17895}{17959}1957'de deneyi tasarladılar.
{17973}{18031}Oldukça inançlı|ve onlarca yıl boyunca...
{18033}{18101}...hatasız ölçümler yapan...
{18103}{18177}...Charles David Keeling'le çalıştı.
{18197}{18275}Her gün iklim balonlarını|yukarıya göndermeye başladılar.
{18277}{18343}En ıssız bölge olduğu için bu işlemi...
{18346}{18453}...Pasifik'in ortasında|yapmaya karar verdiler.
{18463}{18520}Sert tutumlu bir bilim adamıydı.
{18522}{18589}İlgili verileri sürekli paylaştı.
{18652}{18704}Benim için harika bir dönemdi...
{18706}{18759}...çünkü pek çok genç gibi...
{18761}{18853}...entelektüel bir tartışmanın içinde|yer alıyordum.
{18855}{18933}Hayal bile edemeyeceğim...
{18935}{18995}...çılgınca fikirlerle karşılaştım.
{19024}{19083}Birkaç yıl sonra...
{19096}{19203}...ölçümlerinin sonuçlarını|sınıfla paylaştı.
{19205}{19251}Benim için ürkütücüydü.
{19267}{19323}Kendisi de ürkmüştü...
{19342}{19393}...ve bunun ne anlama geldiğini...
{19395}{19464}...sınıfa açıkça anlattı.
{19467}{19546}Ben de anlattıklarını sünger gibi emdim.
{19565}{19607}O, uygarlığımızdaki|büyük değişimler ile...
{19609}{19704}...gezegenin tamamının atmosferinde...
{19716}{19780}...görünen bu örüntü arasındaki...
{19793}{19845}...bağlantıyı buldu.
{19847}{19934}Ardından da|bir düzenleme yapmazsak...
{19936}{19988}...bu durumun gelecekte|nereye varacağını tasarladı.
{19990}{20065}Gün gibi ortadaydı.
{20128}{20190}Sonraki yedinci, sekizinci,|dokuzuncu yılda...
{20192}{20252}...gelişmekte olan örüntü görünüyordu.
{20263}{20294}"Değerler niye yıl içinde...
{20296}{20395}...bir yükselip bir düşüyor?"|diye sordum.
{20397}{20481}"Yeryüzünün kara parçasına bakarsan,|çok azı...
{20483}{20545}...ekvatorun güneyinde yer alır." dedi.
{20556}{20624}Büyük bir bölümü|ekvatorun kuzeyindedir...
{20626}{20710}...ve bitki örtüsünün de|büyük bölümü ekvatorun kuzeyindedir.
{20715}{20810}Bu yüzden, kuzey yarımküre|ilkbaharda ve yazın olduğu gibi...
{20812}{20875}...güneşe doğru yattığında...
{20877}{20966}...yapraklar çıkıp|karbondioksit soluyorlar...
{20968}{21026}...ve atmosferdeki miktar azalıyor.
{21028}{21109}Ama kuzey yarımküre|sonbahar ve kışın oldu gibi...
{21111}{21166}...tam tersi tarafa yattığında...
{21168}{21246}...yapraklar düşer|ve karbondioksit bırakır...
{21248}{21328}...ve atmosferdeki miktar yeniden artar.
{21338}{21400}Sanki Yeryüzü yılda bir kez...
{21402}{21460}...nefes alıp nefes verir gibidir.
{21528}{21640}Karbondioksit miktarını|1958'de ölçmeye başladık.
{21652}{21691}Sınıfımıza...
{21709}{21794}...60'lı yılların ortalarında|bu görüntüyü gösterdiğinde...
{21796}{21854}...miktarın giderek arttığı belliydi.
{21856}{21947}Ona o kadar saygı duyup öyle çok şey|öğrendim ki, ilgim devam etti.
{21959}{22032}1970'lerin ortasında|Kongreye girdiğimde...
{22042}{22108}...küresel ısınma hakkında|ilk açıklamaların yapılmasını sağladım.
{22110}{22195}Profesörümden olayın|en önemli tanığı olmasını istedim.
{22197}{22246}Bu, büyük etki yaratarak...
{22248}{22329}...soruna çözüm aramamızı|sağlar sandım. Ama öyle olmadı.
{22338}{22422}Bu açıklamaları devam ettirdim|ve 1984'te Senato'ya girdiğimde...
{22424}{22500}...bilim kurullarıyla...
{22502}{22552}...konuyu derinlemesine tartıştım.
{22554}{22654}Bu konuda bir kitap yazıp|1988'de başkanlığa aday oldum...
{22656}{22719}...kısmen konuya dikkat çekmek için.
{22721}{22826}1992'de ise Beyaz Saray'a girdim.|Çözüm yaratmak için bir tür...
{22828}{22883}...karbon vergisi|ve başka önlemler aldık.
{22885}{22979}ABD'de tartışma yaratan|anlaşmayı yapmak için...
{22981}{23055}...1997'de Kyoto'ya gittik.
{23058}{23105}2000'de...
{23107}{23204}...muhalifim CO2 konusunda|düzenleme yapmayı taahhüt etti...
{23212}{23267}...ama taahhüdünü yerine getirmedi.
{23269}{23330}Ama asıl önemli olan...
{23338}{23395}...bu süre boyunca...
{23402}{23465}...benim onca yıldır|gördüklerimi görebilirsiniz.
{23467}{23543}Karbondioksit miktarı gittikçe artıyor.|Hem de merhametsizce.
{23553}{23637}Ve artık gerçek dünyadaki etkisini|görmeye başladık.
{23639}{23730}Bu, en az 30 yıl önceki|Kilimanjaro Dağı.
{23732}{23765}Bu da daha yeni bir fotoğrafı.
{23767}{23841}Bir arkadaşım|Kilimanjaro'dan yeni döndü...
{23843}{23910}...birkaç ay önce çektiği fotoğrafla.
{23912}{23986}Başka bir arkadaşım,|Lonnie Thompson, buzulları inceliyor.
{23988}{24101}Bu fotoğrafta Lonnie,|heybetli buzuldan geriye kalan kısımla.
{24112}{24216}On yıla kadar "Kilimanjaro'nun Karları"|diye bir şey kalmayacak.
{24240}{24308}Bu da Glacier Ulusal Parkı'nda|olup bitenler.
{24310}{24398}1998'de kızlarımdan biriyle|bunun tepesine tırmanmıştım.
{24405}{24500}15 yıl sonra burasının adı "Önceden|Glacier Diye Bilinen Park" olacak.
{24505}{24606}Bu da, Columbia Buzulu'na|yıl be yıl olanlar.
{24608}{24681}Her yıl biraz daha küçülüyor.
{24689}{24763}Çok yazık, çünkü|bu buzullar o kadar güzel ki.
{24765}{24822}Onları görmeye gidenler ise...
{24838}{24906}...son zamanlarda şunu görüyorlar:
{25190}{25257}Himalayalar'da ciddi bir sorun var...
{25259}{25332}...çünkü dünyadaki insanların %40'ı|içme sularını...
{25339}{25418}...yarısından fazlasını|buzullardan eriyen suların beslediği...
{25420}{25510}...nehirlerden ve su kaynaklarından...
{25512}{25550}...elde ediyor.
{25552}{25665}Ve bu asrın ikinci yarısında,|Yeryüzündeki o %40'lık bölüm...
{25667}{25735}...buzulların erimesinden dolayı...
{25737}{25794}...ciddi bir su sıkıntısı yaşayacak.
{25811}{25862}İtalya. İtalya Alpleri.
{25870}{25913}Aynı yerin yeni bir fotoğrafı.
{25915}{25965}İsviçre'den eski bir kartpostal.
{25992}{26065}Tüm Alpler'de|aynı hikâye hüküm sürüyor.
{26067}{26118}Güney Amerika da aynı.
{26120}{26186}Burası 15 yıl önceki Peru.
{26188}{26244}Ve bugün aynı buzulun durumu.
{26246}{26346}20 yıl önce Arjantin.|Ve bugün aynı buzulun durumu.
{26374}{26492}Güney Amerika'nın ucundaki|75 yıl önceki Patagonya.
{26494}{26595}Bu uçsuz bucaksız buz alan artık yok.
{26622}{26672}Buradan çıkartılacak mesaj şudur:
{26674}{26709}Bu dünya çapında olan bir şey.
{26725}{26786}Buzun ise bize anlatacakları var.
{26788}{26872}Arkadaşım Lonnie Thompson|buz örnekleri çıkarıyor.
{26874}{26909}Derinlere kadar iniyor...
{26911}{26990}...ve oradan buz örnekleri çıkarıyor|ve buza bakıp...
{26992}{27031}...onu inceliyorlar.
{27039}{27131}Kar yere düşerken atmosferden|küçük baloncukları hapseder.
{27142}{27194}O karın yağdığı yıl...
{27196}{27300}...atmosferde ne kadar CO2 olduğunu|ölçebiliyorlar.
{27302}{27363}Bence daha da ilginç olanı...
{27365}{27457}...oksijenin farklı izotoplarını ölçüp...
{27459}{27538}...hatasız bir termometre sayesinde...
{27540}{27598}...o baloncuğu hapseden karın|yağdığı o yıl...
{27600}{27710}...havanın kaç derece|olduğunu söyleyebiliyorlar.
{27726}{27802}Antarktika'da bu tip|buz örnekleri gördüm.
{27804}{27862}Adamın biri bakıp dedi ki:
{27864}{27949}"Burası, ABD Kongresi Temiz Hava|Yasası'nı çıkardıktan sonra olmuş."
{27951}{27982}Buna inanamıyordum...
{27984}{28034}...ama fark çıplak gözle bile görünüyor.
{28036}{28105}Yasanın çıkarılmasından|birkaç yıl sonra...
{28107}{28162}...etkisi açıkça görülüyor.
{28164}{28238}Yılları geriye dönük sayabiliyorlar...
{28240}{28306}...tıpkı bir ormancının|ağaç halkalarını okuduğu gibi.
{28308}{28408}Yıllık katmanlar|buzun eriyip donmasından ayrıştırılıyor.
{28414}{28516}Böylece, dağlardaki buzullardan|bin yıl geriye dönebiliyorlar.
{28521}{28603}O yılki dereceyi belirten|bir termometre geliştirdiler.
{28610}{28702}Mavi soğuğu,|kırmızı ise sıcağı temsil ediyor.
{28711}{28781}Bunu göstermemin birkaç nedeni var.
{28790}{28902}Birincisi, sözde şüpheciler|şunu söyleyebiliyorlar:
{28905}{28988}"Bu olanlar dönemsel bir fenomendir.
{28990}{29062}Ortaçağ döneminde de|bir ısınma yaşandı."
{29064}{29145}Doğru, vardı. İşte şurada.
{29190}{29225}Aynı şey iki kez daha yaşandı...
{29227}{29287}...ama şimdikiyle karşılaştırıldığında...
{29301}{29333}...şimdiki bambaşka bir şey.
{29345}{29424}Bin yıllık sıcaklığa bakar...
{29440}{29512}...ve bunu bin yıllık CO2 ile|karşılaştırırsanız...
{29523}{29610}...aradaki bağı açıkça görebilirsiniz.
{29625}{29718}Dağ buzullarındaki bin yıllık CO2...
{29720}{29745}...bir kanıt.
{29747}{29862}Ama Antarktika'da|650 bin yıl geçmişe dönebiliyorlar.
{29920}{29985}Sırası gelmişken,|şu anda bu görüntü ilk kez...
{29987}{30098}...küçük bir grup bilim adamının|dışında bir gruba gösteriliyor.
{30126}{30194}Bu, içinde bulunduğumuz çağ...
{30200}{30252}...ve bu da son buz devri.
{30268}{30360}Sonra CO2 düzeyi artar.|Şimdi 650 bin yıl geriye dönüyoruz.
{30362}{30440}Bu, iki buz devri arasındaki|ısınma dönemidir.
{30442}{30518}Bu da geçmişteki|ikinci ve üçüncü buz devri.
{30526}{30590}Dördüncü, beşinci, altıncı...
{30599}{30651}...ve yedinci buz devri.
{30663}{30711}En önemlisi:
{30722}{30832}Bu 650 bin yıl boyunca...
{30847}{30916}...CO2 düzeyi hiçbir zaman|300 ppm'nin...
{30918}{30987}...üzerine çıkmamıştı.
{30992}{31046}Dediğim gibi,|bilim adamları sıcaklığı da ölçebiliyor.
{31048}{31140}Bu da Yerküremizdeki|geçmiş sıcaklıklar.
{31181}{31250}Burada açıkça beliren şeylerden biri...
{31256}{31350}En iyisi şöyle anlatayım:|Afrika ve G. Amerika hakkında...
{31352}{31415}...yorum yapan arkadaşım|burada olsaydı...
{31417}{31489}..."Onlar eskiden birleşik miydi?"|diye sorardı.
{31518}{31566}"Bu duyduğum en saçma şey."
{31586}{31630}Ama elbette ki, birleşiklerdi.
{31632}{31712}Aradaki bağlantı son derece karmaşık.
{31721}{31803}Ama diğerlerinden çok daha güçlü...
{31805}{31851}...bir bağlantı var:
{31853}{31960}Karbondioksit arttığında,|hava daha çok ısınır...
{31968}{32046}...çünkü güneşten gelen ısıyı|daha çok tutar.
{32055}{32148}ABD'nin kuzeyinde Cleveland,|Detroit, New York gibi...
{32153}{32249}...modern kentlerin|yoğun olduğu üst kısımlarda...
{32260}{32347}...güzel, sıcak bir gün yaşamak ile|başınızın üzerinde...
{32359}{32443}...bir mil kalınlığında buz olması|arasındaki fark budur.
{32462}{32542}Şimdiki gerçeğe bakarken|bunu aklınızdan çıkarmayın.
{32563}{32604}Şimdiye kadar...
{32612}{32703}...hiç 300 ppm'yi|aşmamış olan karbondioksit...
{32705}{32767}...ve şu andaki CO2 düzeyi.
{32871}{32940}Geçmişten bu yana|hiç olmadığı kadar...
{32942}{33003}...yüksek düzeyde.
{33005}{33083}Biraz sabrederseniz, bu noktanın|biraz üstünde durmak istiyorum.
{33085}{33134}Bu ekip...
{33153}{33226}...bana bu aygıtı kullanmayı|öğretmeye çalıştı.
{33228}{33284}Kendimi öldürmemeyi başarabilirsem...
{33475}{33539}Şu anda bu noktada.
{33576}{33665}Bakın, doğal döngünün|ne kadar üzerinde.
{33667}{33710}Bunu biz yaptık.
{33733}{33802}Ama bayanlar ve baylar,|gelecek 50 yılda...
{33804}{33866}...aslında 50 yıldan|daha kısa bir sürede...
{33868}{33920}...bu, daha da artacaktır.
{33922}{34011}Burada bulunan çocuklardan bazıları|benim yaşıma geldiğinde...
{34022}{34107}...50 yıldan daha kısa bir sürede|neler olacağını görelim.
{34275}{34343}"Listeleri alt üst etmek"|sözünü duymuşsunuzdur.
{34395}{34464}50 yıldan daha az bir zamanda,|işte burada olacak.
{34500}{34577}Bu gerçeği ortaya koymada kullanılan...
{34579}{34659}...hiçbir gerçek,|tarih ya da değer ihtilaflı değildir.
{34661}{34730}Sözde kuşkucular|bu gerçeğe bakıp şöyle diyorlar:
{34767}{34856}"Ne olmuş yani?|Bunda bir sorun yok ki."
{34999}{35030}Olaya...
{35059}{35147}...yine sıcaklık açısından bakılırsa...
{35154}{35273}...bu kadar soğuk, başımızın üzerinde|bir mil kalınlığında buza yol açarsa...
{35304}{35405}...bu kadar sıcaklık sizce neye yol açar?
{35445}{35559}Sonuçta bu, gerçekte|siyasi bir mesele değildir...
{35561}{35622}...daha çok ahlaki bir meseledir.
{35631}{35687}Bunun olmasına izin verirsek...
{35695}{35765}...bu hiç de etik olmaz.
{35826}{35903}Demokratik sistemimize...
{35905}{35957}...idari özerkliğimize|öyle inanıyordum ki...
{35959}{36043}...hikâyenin tek başına...
{36058}{36167}...Kongrenin de|meseleye ilgi göstereceği...
{36170}{36251}...gerçek bir dönüşümü|zorlayacağını düşünüyordum.
{36253}{36316}Bu olanlar karşısında|korkacaklarını sandım.
{36335}{36377}Ama korkmadılar.
{36469}{36508}Verilen mücadeleler...
{36519}{36628}...gerçekte zafer olmayan zaferler,|gerçekte yenilgi olmayan yenilgilerin...
{36650}{36750}...hepsi de atılmış|önemsiz adımların anlamını...
{36752}{36816}...vurgulamaya yardımcı olur.
{36837}{36941}Ya da tersine, çok büyük tersliklerin...
{36943}{36998}...sözde önemini abartır.
{37099}{37159}3 Nisan 1989'da...
{37195}{37261}...oğlum ellerimin arasından sıyrılıp...
{37263}{37323}...arkadaşını sokakta|kovalamaya başladı.
{37381}{37425}Altı yaşındaydı.
{37497}{37560}Onun yerine|bir makine nefes alıp veriyordu.
{37647}{37721}Büyük ihtimalle, onu kaybedecektik.
{37828}{37903}Ama sonunda kendi kendine nefes aldı.
{37976}{38051}Bir ay boyunca hastanede kaldık.
{38103}{38157}Takvime bakıp...
{38187}{38262}...geçen zamanın|uçup gittiğini söyleyebilirdik.
{38279}{38338}Oğlum dışında hiçbir şeyin önemi yoktu.
{38343}{38400}Her şey saçma ve anlamsızdı.
{38439}{38490}O çok cesur davrandı.
{38498}{38575}Cesur bir erkek gibi davrandı.
{38638}{38708}O kaza beni altüst edip...
{38710}{38787}...beni iyiden iyiye silkeledi.
{38827}{38943}Dünyada varoluş amacımı değiştirdi.
{38955}{39023}Yerküredeki zamanımı|nasıl geçirmeliydim?
{39162}{39201}Gayret ederek...
{39223}{39311}...tüm bunları en ince ayrıntısına kadar|öğrenmeye çalıştım.
{39313}{39364}Antarktika'ya...
{39365}{39431}Güney ve Kuzey Kutuplarına,|Amazon'a gittim.
{39433}{39540}Bilim adamlarının, konunun pek de|iyi anlayamadığım noktalarını...
{39552}{39603}...iyice anlamama...
{39615}{39681}...yardım edebileceği her yere gittim.
{39782}{39869}Benim için değerli olan bir şeyi|kaybetme olasılığı sayesinde...
{39895}{39969}...belki de daha önce sahip olmadığım...
{40012}{40091}...bir yetenek kazanmış oldum.
{40119}{40162}Bunu hissettim...
{40166}{40263}...Yerküreyi gerçekten|kaybedebileceğimizi hissettim.
{40318}{40423}Bize çok doğal gelen bir şey,|çocuklarımız için varolmayabilirdi.
{40489}{40555}Bunlar, İç Savaş'tan beri yapılan...
{40558}{40604}...atmosferik ısı ölçümleri.
{40614}{40690}Herhangi bir yıla baktığınızda,|sıcaklık düşüyor gibi görünebilir...
{40692}{40758}...ama genel eğilim son derece açık.
{40760}{40804}Son yıllarda ise bu eğilim...
{40806}{40891}...kesintisiz ve şiddeti arttırmıştır.
{40916}{41013}Hatta, bu atmosferik kayıttaki en sıcak...
{41015}{41063}...on yıla baktığınızda...
{41065}{41138}...hepsinin de son 14 yılda|gerçekleştiğini göreceksiniz.
{41140}{41228}En sıcak geçen yıl ise 2005'ti.
{41251}{41329}Bilim adamlarının|daha sık yaşanacağını söylediği...
{41331}{41385}...sıcaklık dalgalarının|neye benzediğini...
{41387}{41425}...kısmen gördük sayılır.
{41427}{41513}Birkaç yıl önce, 35 bin kişinin|ölümüne neden olan...
{41515}{41577}...müthiş sıcaklık dalgalarını|Avrupa gördü.
{41603}{41672}Hindistan basında|pek yer almadıysa da...
{41674}{41737}...o yıl sıcaklık...
{41738}{41815}...50 dereceye kadar çıktı.
{41826}{41875}Geçtiğimiz yaz, Amerika'nın batısında...
{41877}{41969}...pek çok şehir tüm zamanların|sıcaklık rekorlarını kırarak...
{41971}{42088}...günlerce 38 derece|ve üstü sıcaklıklar gördü.
{42102}{42208}Batıda 200 şehir ve kasaba|tüm zamanların yeni rekorunu belirledi.
{42216}{42316}Doğuda da aynı şeyi yaşayan|birçok şehir oldu.
{42318}{42390}Yeri gelmişken,|New Orleans da bunlardan biriydi.
{42407}{42495}Dünyanın her yerinde|sıcaklıklar artıyor...
{42497}{42545}...okyanuslarda bile.
{42551}{42653}Bu, okyanus sıcaklıklarındaki|doğal değişim aralığıdır.
{42656}{42697}Diyorlar ki: "Bu doğal bir şey.
{42699}{42756}Bazen düşüyor bazen artırıyor."
{42758}{42859}Bu son 60 yılda beklenen aralıktı.
{42863}{42953}Ama küresel ısınma üzerine çalışan|bilim adamlarının, bu sıcaklık artışını...
{42955}{43069}...çok önceden tahmin eden|bilgisayar modelleri bulunmaktadır.
{43092}{43149}Şimdi size, yeni açıklanan...
{43151}{43228}...gerçek okyanus sıcaklıklarını|göstereceğim.
{43250}{43354}Okyanuslar ısındıkça,|daha şiddetli fırtınalar yaşanır.
{43365}{43429}Son birkaç yılda...
{43431}{43474}...çok büyük kasırgalar gördük.
{43476}{43581}Bunlardan birkaçı Jeanne,|Frances ve Ivan Kasırgalarıydı.
{43593}{43685}Büyük kasırgalar dizisinin|yaşandığı yıl...
{43687}{43774}...ABD'de tüm zamanların|hortum rekorunu da kırdık.
{43781}{43877}Japonya yine basınımızda|fazla yer bulmadıysa da...
{43879}{43949}...onlar da tüm zamanların|tayfun rekorunu kırdılar.
{43951}{43981}Önceki rekor yılda yediydi.
{43983}{44074}İşte, 2004 yılında yaşadıkları 10 tayfun.
{44084}{44141}Fen dersi kitaplarının|baştan yazılması gerekiyor.
{44143}{44227}Güney Atlantik'te|kasırga olması imkânsızdır diyorlar.
{44229}{44297}Ama aynı yıl,|Brezilya'yı ilk kez kasırga vurdu.
{44299}{44374}2005 yazı rekorlar kitabına geçmeli.
{44381}{44461}İlki Yucatán'ı vuran Emily idi.
{44473}{44560}Onu özellikle petrol endüstrisine|çokça hasar meydana getiren...
{44562}{44606}...Dennis Kasırgası izledi.
{44608}{44715}Bu, Dennis Kasırgasının vurduğu,|dünyanın en büyük petrol platformu.
{44717}{44784}Bu platform sürüklenerek|Mobile'de köprüye çarptı.
{44795}{44863}Ve ardından Katrina geldi.
{44883}{44988}Florida'yı vurduğunda 1. kategori|kasırga olduğunu hatırlatayım.
{44999}{45087}Ama pek çok insan öldü|ve milyarlarca dolarlık hasar oluştu.
{45089}{45135}Peki sonra ne oldu?
{45145}{45193}New Orleans'ı vurmadan önce...
{45195}{45269}...sıcak sularda dolaştı.
{45271}{45340}Deniz sıcaklığı arttıkça...
{45349}{45408}...rüzgâr hızı artar...
{45410}{45481}...aynı zamanda nem miktarı artar.
{45491}{45566}Katrina Kasırgasının|Florida üzerinde oluştuğunu...
{45568}{45650}...sonra da o sıcak sulardan|Körfeze girerken...
{45652}{45745}...o enerjiyi ardına katıp gittikçe|daha da güçlendiğini göreceksiniz.
{45747}{45793}Kasırganın gözüne bakın.
{45795}{45902}Sonuç o kadar tüyler ürperticiydi ki...
{45922}{45994}...kelimeler kifayetsiz kalıyor.
{46578}{46656}Yüreğimi parçalayan telefonlar alıyoruz.
{46658}{46762}İnsanlar şöyle diyor: "Tavan arasındayım.|Daha fazla dayanamayacağım.
{46764}{46865}Su boynuma kadar ulaştı.|Sanırım buraya kadar."
{46874}{46929}Ve bunlar, bizler şu anda konuşurken|gerçekleşiyor.
{46931}{47029}17. Sokaktaki kanal meselesinin|önemini herkese anlattık.
{47033}{47099}Lütfen, burayı onarın, dedik.
{47101}{47157}Onarmanın bir yolunu bulun, dedik.
{47159}{47205}Herkese, belediye başkanına.
{47341}{47397}Amerika için yeni bir şey.
{47465}{47569}Tanrı aşkına, nasıl olur da|Amerika bunları yaşar?
{47634}{47725}Kasırgaların şiddetleneceğine dair|uyarılar yapıldı.
{47746}{47817}Bu kasırga vurmadan günler önce...
{47819}{47893}...önüne çıkanı yıkacağına...
{47895}{47991}...sonuçta yol açtığı hasara neden|olabileceğine dair uyarılar yapıldı.
{47999}{48096}Toplum olarak karar vermemiz|gereken şey...
{48103}{48193}...dünyanın önde gelen|bilim adamlarının uyarılarına...
{48195}{48263}...nasıl tepki vermemiz gerektiği.
{48284}{48377}1930'larda farklı bir kasırga yaşandı.
{48393}{48489}Avrupa kıtasında korkunç,|benzeri görülmemiş bir kasırga.
{48491}{48594}Winston Churchill İngiliz halkını,|bunun daha önce yaşanmış...
{48633}{48721}...hiçbir şeye benzemeyeceği|ve buna hazırlıklı olmaları...
{48723}{48780}...gerektiği konusunda uyardı.
{48785}{48873}Çoğu insan buna inanmak istemedi.
{48875}{48945}Yaşanan kararsızlık karşısında...
{48949}{48974}...Churchill'in sabrı tükendi ve...
{48976}{49089}"Erteleme, yetersiz önlem alma,|geçici ve...
{49091}{49181}...kısa dönemli hareketler çağı|son bulacak." dedi.
{49183}{49223}"Bunlar yerine...
{49225}{49283}...sonuç elde edeceğimiz|bir döneme giriyoruz."
{49381}{49476}Geçmiş nesiller ve yüzyıllarda|hata yapmak...
{49481}{49557}...üstesinden gelebileceğimiz|sonuçlara yol açardı.
{49584}{49643}Artık o lükse sahip değiliz.
{49647}{49712}Her ne kadar|böyle olmasını istemediysek de...
{49721}{49758}...durum bu.
{49770}{49840}Al Gore,|ülke çapında en çok oyu alan kişi...
{49842}{49946}...ama Florida eyaletinde|seçimi kazanan Beyaz Saray'a girer.
{49948}{49993}Al Gore'un|Florida'da kazandığını sanıyoruz.
{49995}{50085}Florida seçimlerde çekimser kaldı.
{50087}{50159}ABD George Bush'u başkan seçti.
{50161}{50241}Florida Bush dedi. Bush başkan.
{50243}{50315}Sabaha karşı saat 2.18 itibariyle,|tahminlerimize göre...
{50317}{50411}Pekâlâ, Florida'da|kimin kazandığı resmen belli oldu.
{51008}{51077}Mahkemenin kararına karşı çıksam da...
{51106}{51140}...kabul ediyorum.
{51142}{51206}Kesin sonucu kabul ediyorum.
{51415}{51450}Ben, George Walker Bush...
{51452}{51507}Ben, George Walker Bush...
{51509}{51595}...Başkanlık görevimi|layıkıyla yerine getireceğime ant içerim.
{51853}{51930}Büyük bir düş kırıklığı oldu...
{51994}{52046}...ama bu durumda ne yaparsınız?
{52106}{52171}Olabildiğince çabuk|kabullenmeye çalışırsınız.
{52418}{52509}Bu durum...
{52511}{52615}...onca yıl peşine düştüğüm...
{52617}{52668}...göreve odaklanmamı sağladı...
{52718}{52814}...ve yeniden sunum yapmaya başladım.
{52986}{53057}Küresel ısınmanın|fark edilmeyen etkisi...
{53059}{53110}...yağış miktarını arttırmasıdır...
{53112}{53191}...ama daha çok bir kerede|ve güçlü fırtınalar hâlinde.
{53199}{53289}Çünkü, okyanusların buharlaşmasıyla|atmosferdeki nem artar.
{53291}{53375}Fırtına sağanağı tetiklediğinde,|bol miktarda yağış olur.
{53382}{53458}Sigorta endüstrisi|bu durumun farkına varmış.
{53460}{53526}Tazmin ettikleri zarar miktarı artıyor.
{53528}{53582}Burada şiddetli hava olaylarında|gerçekleşen hasarı görüyorsunuz.
{53584}{53660}2005 yılının verileri|henüz bu listede yer almadı.
{53673}{53750}Yer aldığında, listeleri alt üst edecek.
{53758}{53863}Avrupa da bizimkine benzer|bir yıl geçirdi, öyle ki...
{53865}{53940}...doğanın çıldırdığını söylüyorlar.
{53942}{54009}Çeşit çeşit sıra dışı afetler yaşanıyor...
{54011}{54097}...Kutsal Kitabın Vahiy kısmında|doğa yürüyüşüne çıkılmış gibi.
{54106}{54146}Asya'da sel felaketi:
{54148}{54220}Mumbai, Hindistan,|geçen Temmuz ayında.
{54222}{54298}24 saatte 94 cm yağmur düştü.
{54309}{54382}Şimdiye kadar Hindistan'da...
{54385}{54452}...bir şehre düşen|en büyük yağmur miktarı.
{54474}{54532}Çin'de de sık sık sel felaketi yaşandı.
{54538}{54644}Küresel ısınma çelişkili bir biçimde|sık sık selin yanı sıra...
{54654}{54703}...kuraklığa da neden olmaktadır.
{54705}{54789}Buralarda sel yaşanırken,|aynı anda hemen...
{54793}{54896}...yanındaki ilde|şiddetli kuraklık yaşandı.
{54917}{54986}Bunun nedenlerinden biri...
{54988}{55106}...küresel ısınmanın, dünyaya düşen|yağış miktarını artırmakla kalmayıp...
{55108}{55186}...yağışın yer değiştirmesini|sağladığı gerçeğiyle ilgilidir.
{55188}{55282}Afrika'nın bu bölgesine dikkat edin...
{55284}{55342}...Sahra Çölü'nün hemen kenarına.
{55354}{55426}Orada inanılmaz|trajediler yaşanmaktadır...
{55428}{55491}...ve bunun pek çok nedeni vardır.
{55501}{55618}Darfur ve Nijer de|o trajedilerden nasibini almış.
{55630}{55716}Buna yol açan etkenlerden biri...
{55718}{55794}...yağış olmaması|ve kuraklığın giderek artmasıdır.
{55802}{55913}Burası Çad Gölü, bir zamanlar|dünyanın en büyük gölüydü.
{55933}{56045}Son birkaç on yılda|neredeyse tamamen kuruyarak...
{56050}{56141}...diğer sorunlarını|daha da çözülmez hâle getiriyor.
{56153}{56197}Bunun bir çelişki olmasının...
{56199}{56275}...ikinci nedeni:
{56283}{56369}Küresel ısınma, bulutları beslemek için|okyanusların daha çok...
{56371}{56408}...buharlaşmasına yol açarken...
{56410}{56487}...topraktaki nemi de emiyor.
{56503}{56595}Sıcak havalarda topraktaki nem...
{56597}{56643}...daha çok buharlaşır.
{56648}{56749}Bunun ise ABD'deki bizlere de|zararı büyük.
{56778}{56838}Burası Carthage çıkışı.
{56864}{56948}14 yaşındayken|arabamızı hurdaya çevirmiştim...
{56986}{57024}...tam da bu noktada.
{57042}{57115}Araba bu sırtı aşıp tepe taklak olmuştu.
{57138}{57213}Şuradaki Kara Angus boğasını|görüyor musunuz?
{57224}{57279}Biz de Kara Angus yetiştirirdik.
{57368}{57435}Babam "ayın üreticisi" seçilmişti.
{57485}{57535}Çiftlikte büyümüştü.
{57579}{57647}Senatodaki yılları boyunca bile...
{57650}{57722}...buraya gelip|sığır yetiştirmeye devam etti.
{57742}{57834}Babanızdan bunu|uygulamalı olarak öğrenmek...
{57896}{57953}...çok özel ve anlamlıdır.
{57992}{58105}Beni sıra dışı bir biçimde yetiştirdiler...
{58135}{58226}...öyle ki, yılın sekiz ayını|Washington D.C.'de...
{58228}{58303}...küçük bir apartman-otelde...
{58327}{58433}...geri kalan dört ayı ise bu güzel,|kocaman çiftlikte geçirirdim.
{58481}{58523}Burada bir köpeğim vardı.
{58546}{58586}Bir de midillim.
{58606}{58656}Burada tüfeğimle atış yapardım.
{58658}{58743}Nehirde yüzerdim.
{58756}{58838}Dışarıda çimlerin üstüne yatardım.
{59002}{59079}Çocukluğumda...
{59081}{59162}...iş ve eğlence arasındaki farkı|anlamam biraz uzun sürdü.
{59306}{59373}Toplumlar yaşadıkları yerleri...
{59385}{59445}...iklim örüntülerine göre seçtiler.
{59447}{59545}11 bin yıl önceki son buz çağının|sonundan itibaren Yerkürenin...
{59547}{59634}...pek çok yerinde iklim neredeyse aynı.
{59678}{59764}Bu çiftlikte, örüntü değişiyor.
{59782}{59861}İnsan ömrü süresince bu değişim|yavaş gerçekleşiyor gibi görünür...
{59863}{59965}...ama bu nehrin|varoluş süresine bakarsanız...
{59982}{60074}...değişim çok hızlı gerçekleşiyor.
{60134}{60180}İşte, size iki önemli uyarı:
{60194}{60243}Birincisi Arktik Okyanusunda.
{60245}{60324}Burası Arktik Okyanusu,|yüzen buz örtüsü.
{60329}{60387}Kenarında Grönland bulunuyor.
{60400}{60434}Uyarı diyorum, çünkü...
{60436}{60510}...Arktik Okyanusu|küresel ısınmanın etkilerini...
{60512}{60603}...hızla yaşayan dünyanın...
{60605}{60641}...iki bölgesinden biridir.
{60643}{60719}Bu, Arktik'teki en büyük buz tabakasıdır:
{60721}{60768}Ward Hunt Buz Tabakası.
{60770}{60815}Üç yıl önce çatladı.
{60817}{60867}Bilim adamları şok oldular.
{60882}{60967}Her bir tarafa eğilen bu ağaçlara|sarhoş ağaçlar deniyor.
{60969}{61051}Eğilmelerinin nedeni|rüzgâr ya da alkol tüketimi değil.
{61053}{61162}Bu ağaçlar kalıcı buzda kök salar...
{61177}{61222}...ama kalıcı buz eriyor.
{61224}{61296}Bu yüzden sağa sola eğiliyorlar.
{61304}{61374}Bu bina da|kalıcı buzun üzerine inşa edildi...
{61376}{61443}...ve kalıcı buz eridikçe bina çöktü.
{61446}{61523}Bu kadının evinin|boşaltılması gerekiyordu.
{61536}{61634}Boru hattı büyük oranda|yapısal hasara uğradı.
{61642}{61754}Yeri gelmişken, Kuzey Alaska'daki|bu koruma altındaki bölgeden...
{61758}{61818}...petrol çıkarmak istiyorlar.|Umarım olmaz.
{61820}{61907}Bölgeye yalnızca|kamyonla gidip gelebilirler ve...
{61909}{61982}...kamyonların buzlu bölgede|ilerleyebilmesi gerekir.
{61994}{62099}Bu, Alaska'daki tundranın üzerinde|araç sürebilecek kadar...
{62101}{62146}...don olduğu gün sayısını gösteriyor.
{62148}{62258}35 yıl önce, yılda 225 gündü.
{62271}{62347}Bugün, yılda 75 günden daha az...
{62358}{62456}...çünkü ilkbahar daha erken gelip,|sonbahar daha geç geliyor.
{62458}{62525}Sıcaklıklar ise artmaya devam ediyor.
{62540}{62581}Kuzey Kutbuna gittim.
{62586}{62662}O buz örtüsünün altına indiğim...
{62669}{62739}...nükleer denizaltı|yüzeye şu şekilde çıktı.
{62747}{62827}1957'de devriye gezmeye|başladıklarından beri...
{62829}{62887}...buzun altına inip...
{62889}{62960}...yukarıya bakan radarlarıyla...
{62967}{63000}...kalınlığını ölçtüler...
{63002}{63053}...çünkü en çok 1 metre kalınlığında|bölgelerde...
{63055}{63123}...yüzeye çıkabiliyorlar.
{63130}{63196}Bu nedenle ciddi kayıt tuttular.
{63198}{63264}Ulusal güvenlik söz konusu olduğundan|bunu açıklamadılar.
{63266}{63347}Oraya gidip açıklamaları için|onları ikna ettim.
{63349}{63407}Bakalım kayıt bize ne gösteriyor.
{63413}{63519}1970'te Arktik buz örtüsünün miktarı...
{63521}{63619}...uzunluğu ve kalınlığında|ciddi bir düşüş olmuş.
{63627}{63718}40 yılda %40 daha da azalmış.
{63731}{63790}Şu anda iki önemli araştırma...
{63792}{63853}...önümüzdeki 50 ila 70 yıla kadar...
{63855}{63925}...yaz döneminde|tamamen yok olacağını gösteriyor.
{63933}{63996}"Bu bir sorun mu?" diyebilirsiniz.
{64000}{64115}"Arktik buz örtüsü|nasıl bu kadar hızlı eriyebilir?"
{64131}{64190}Güneş ışınları buza değdiğinde...
{64194}{64298}...tıpkı bir ayna gibi,|yüzde 90'ı uzaya geri yansır.
{64300}{64396}Ama açık okyanusa değdiğinde|%90'ından fazlası emilir.
{64400}{64471}Böylece, çevreleyen su ısınarak...
{64473}{64544}...erimeyi hızlandırır.
{64561}{64650}Şu anda Arktik buz örtüsü|dev bir ayna görevi görüyor.
{64652}{64727}Güneş ışınlarının %90'ı geri yansıyor.
{64729}{64775}Yerküreyi soğutuyor.
{64780}{64820}Ama eridikçe...
{64824}{64907}...ve onun yerine açık okyanus|güneşin enerjisini aldıkça...
{64909}{64961}...%90'ından fazlası emiliyor.
{64964}{65051}Böylece, bu bölge...
{65058}{65123}...Kuzey Kutbu, Arktik Okyanusu|ve genel olarak Kuzey...
{65125}{65211}...gezegenin herhangi bir yerinden|daha çok ısınıyor.
{65249}{65355}Bu durum, yaşamı buza bağlı olan|kutup ayıları için hiç iyi değil.
{65390}{65435}Başka bir bilimsel çalışma, ilk kez...
{65437}{65551}...buz bulmak için 60 mil gibi|uzun mesafelere yüzerken...
{65591}{65686}...boğulmuş kutup ayıları|olduğunu gösteriyor.
{1000}{1112}Sakin sakin akan şu nehre bakarsınız.
{1129}{1179}Rüzgârda hışırdayan...
{1207}{1255}...yaprağı fark edersiniz.
{1268}{1311}Kuşları duyarsınız.
{1321}{1370}Ağaç kurbağalarını duyarsınız.
{1372}{1428}Uzaktan bir inek sesi gelir.
{1444}{1486}Çimeni hissedersiniz.
{1507}{1587}Nehir kıyısındaki çamur hafiften çöker.
{1609}{1676}Ortalık sessizdir, sakindir...
{1692}{1735}...derken ansızın...
{1751}{1807}...içinizde bir dalgalanma olur...
{1828}{1898}...derin bir nefes alırsınız|ve şöyle dersiniz:
{1932}{1988}"Bunu unutmuşum."
{2181}{2270}Bu, uzaydan çekilen|ve hepimizin ilk gördüğü...
{2276}{2328}...Yerkürenin fotoğrafı.
{2332}{2425}1968'de Noel günü...
{2432}{2493}...Apollo 8'in görevi sırasında çekildi.
{2495}{2558}Bugüne göre daha rahat sınırlar.
{2566}{2684}Ama o incecik atmosfer kabuğunu|kirlilikle dolduruyoruz.
{3168}{3235}Bayanlar, baylar, Al Gore.
{3280}{3308}Ben Al Gore.
{3310}{3392}Bir zamanlar|ABD'nin müstakbel başkanıydım.
{3457}{3520}Ben bunda komik bir şey göremiyorum.
{4129}{4182}Uzun zamandır|bunu anlatmaya çalışıyorum...
{4184}{4270}...bunu anlatmayı|başaramadığımı düşünüyorum.
{4804}{4900}Uzun zamandır politikanın içindeyim.|Verdiğim hizmetten gurur duyuyorum.
{5054}{5128}Şaka yapıyor olmalısın.|Bu ulusal bir felaket.
{5130}{5208}Ülkedeki bütün Greyhound otobüsleri|sıraya sokulup...
{5210}{5282}...bir an önce (bip)|New Orleans'a yola çıkarılsın.
{5285}{5326}Küçük düşünüyorlar, dostum...
{5328}{5404}...bu ise çok, çok, çok önemli bir olay!
{5408}{5467}Şu anda neye ihtiyacınız var?
{5469}{5501}Her iki partide de...
{5503}{5543}New Orleans Belediye Başkanı|C. RAY NAGIN'den seçmeler
{5545}{5613}...bu konuya uzak duran bir sürü...
{5621}{5675}...iyi yürekli politikacı var...
{5684}{5757}...çünkü, bu durumu anlar|ve kabul ederlerse...
{5759}{5841}...önemli değişiklikler yapmak|kaçınılmaz bir...
{5843}{5880}...ahlaki zorunluluk olur.
{5882}{5991}Bu ülkenin tarihindeki|en büyük krizi çözelim.
{6318}{6417}İnilecek noktalar aradılar.|Ayın karanlık yüzüne gittiklerinde...
{6419}{6492}...telsiz bağlantıları kesildi.
{6494}{6554}Kaçınılmaz olarak gerilim yaşadılar.
{6556}{6624}Ardından, telsiz bağlantısı|yeniden kuruldu...
{6634}{6667}...başlarını kaldırıp...
{6669}{6756}...bu fotoğrafı çektiler|ve "Yerkürenin Doğuşu" olarak tanındı.
{6764}{6833}Bu fotoğraf...
{6835}{6901}...insanoğlunun bilincine işledi.
{6903}{6954}Dramatik değişimlere neden oldu.
{6956}{6998}Bu fotoğraf çekildikten 18 ay sonra...
{7000}{7063}...çağdaş çevre hareketi başladı.
{7075}{7164}Sonraki fotoğraf,|sonuncu Apollo görevi...
{7166}{7204}...Apollo 17 tarafından çekildi.
{7206}{7299}Bu, 11 Aralık 1972'de çekildi...
{7302}{7402}...ve tarihte|en çok yayımlanan fotoğraftır.
{7413}{7511}Bu, güneşin|uzay aracının tam arkasındayken...
{7518}{7602}...Yerküre'nin tamamen aydınlandığı|ve kısmen karanlıkta çıkmadığı...
{7604}{7718}...Yerküre'nin uzaydan çekilen|tek fotoğrafıdır.
{7744}{7831}Göstereceğim bir sonraki görüntü,|neredeyse hiç görülmedi.
{7833}{7943}Güneş sistemini keşfe çıkan|Galileo adında...
{7945}{8004}...bir uzay aracı tarafından çekildi.
{8006}{8124}Yerküre'nin yerçekiminden ayrılırken|kameralarını çevirip fotoğrafı...
{8132}{8230}...Yerküre'nin bir günlük kendi ekseninde|dönme aralığında çekti.
{8236}{8296}Burada 24 saniyeye|sıkıştırılmış durumda.
{8343}{8386}Çok güzel, değil mi?
{8395}{8461}Bu ise bir bakıma sihirli bir görüntüdür.
{8463}{8525}Arkadaşım Tom Van Sant|tarafından yapıldı.
{8535}{8621}3 yıl boyunca|3 bin ayrı uydu fotoğrafı çekip...
{8623}{8731}...bunları dijital olarak birbirine ekledi.
{8733}{8822}Yerküre yüzeyinin bulutsuz olarak|her santimetre karesini gösterecek...
{8824}{8886}...görünümlerini seçti.
{8888}{8962}Kara parçası|tam olarak gösterilmektedir.
{8988}{9086}Tümü yayıldığında|simgesel bir görüntüye dönüşüyor.
{9092}{9209}Size iki öğretmenimle ilgili|bir hikâye anlatacağım.
{9231}{9334}Birini pek sevmezdim,|diğeri ise benim için bir kahramandı.
{9341}{9427}İlkokuldaki coğrafya öğretmenim|tahtanın önüne...
{9429}{9504}...bir dünya haritası asarak ders verirdi.
{9516}{9602}Altıncı sınıfta bir sınıf arkadaşım|parmak kaldırıp...
{9604}{9720}...Güney Amerika'nın|doğu sahilini gösterdi...
{9731}{9821}...sonra Afrika'nın|batı sahilini gösterdi ve sordu...
{9823}{9897}..."Bunlar eskiden birleşik miydi?"
{9914}{9939}Öğretmen...
{9941}{10013}"Tabii ki, hayır.|Bu duyduğum en saçma şey," dedi.
{10028}{10118}O öğrenci ileride bir uyuşturucu|bağımlısı ve başarısız biri oldu.
{10123}{10187}O öğretmen ise Başkanın...
{10189}{10239}...şimdiki Bilim Danışmanı oldu.
{10467}{10577}Biliyor musunuz,|öğretmen aslında o dönemki...
{10579}{10673}...bilimsel kurumun|düşüncesini yansıtıyordu:
{10675}{10793}Kıtalar o kadar büyük ki,|asla hareket edemezler.
{10805}{10893}Oysa, bildiğimiz üzere,|gerçekten de hareket ettiler.
{10898}{10945}Birbirlerinden uzaklaştılar.
{10947}{11021}Bir zamanlar gerçekten de birleşiktiler.
{11025}{11083}Ama bu varsayım bir sorundu.
{11085}{11153}Çünkü, şu yaygın bilgeliği yansıtıyordu:
{11155}{11221}"Başımızı derde sokan|bilmediğimiz şeyler değildir.
{11223}{11291}Aslında yanlış bildiğimiz şeylerin,|kesin doğru olduğunu sanmamızdır."
{11293}{11320}Mark Twain
{11333}{11401}İnanmayabilirsiniz ama...
{11403}{11473}...bu gerçekten çok önemli bir sözdür...
{11475}{11573}...çünkü, pek çok insan|küresel ısınma konusunda da...
{11581}{11621}... benzer bir varsayıma sahiptir.
{11623}{11711}O varsayım ise şudur:|Yerküre o kadar büyük ki...
{11713}{11797}...Yerküre çevresinde|kalıcı bir zararlı etki oluşması...
{11799}{11843}...mümkün değil.
{11845}{11918}Bu, bir zamanlar doğru olmuş olabilir,|ama artık değil.
{11920}{11980}Artık doğru olmamasının nedeni ise...
{11982}{12080}...Yerkürenin ekolojik sisteminin|en savunmasız kısmı...
{12107}{12149}...atmosferdir.
{12158}{12225}Savunmasız, çünkü çok ince.
{12256}{12308}Dostlarım, Carl Sagan şöyle derdi:
{12310}{12393}"Üzeri vernikli|büyük bir küreniz olsaydı...
{12395}{12467}...küreye göre|üzerindeki verniğin kalınlığı...
{12469}{12497}...Yerküreye göre...
{12499}{12556}...Yerkürenin atmosferinin...
{12565}{12623}...kalınlığı kadardır."
{12637}{12683}Bileşimini...
{12685}{12767}...değiştirebileceğimiz kadar ince.
{12781}{12844}Bu durum ise|küresel ısınmayı gündeme getiriyor.
{12846}{12935}Konuyu iyi bildiğiniz için|bunun üzerinde fazla durmayacağım.
{12937}{13025}Güneş ışınımları Yerküreyi ısıtan...
{13027}{13061}...ışık dalgaları biçiminde girer.
{13063}{13175}Ardından soğurulan ve|Yerküreyi ısıtan ışınımın bir bölümü...
{13177}{13239}...uzaya...
{13241}{13309}...kızılötesi ışınım şeklinde|geri yansıtılır.
{13311}{13408}Geri yansıtılan|bu kızılötesi ışınımın bir kısmı...
{13411}{13509}...bu atmosfer katmanı tarafından|hapsedilerek atmosferde tutulur.
{13511}{13601}Bu ise iyi bir şeydir,|çünkü Yerkürenin sıcaklığını...
{13603}{13649}...belirli bir derecede...
{13651}{13722}...göreceli sabit|ve yaşanabilir bir seviyede tutar.
{13724}{13823}Sorun şu ki,|bu ince atmosfer tabakası oradaki...
{13825}{13939}...küresel ısınma kirliliğinden dolayı|gitgide kalınlaşmaktadır.
{13946}{14058}Bu da atmosferin|tabakasını kalınlaştırıyor.
{14060}{14139}Geri yansıtılan kızılötesi ışınımlar|daha çok hapsoluyor.
{14149}{14226}Böylece, tüm dünyada atmosfer daha|çok ısınıyor. İşte bu, küresel ısınma.
{14237}{14292}İşte, geleneksel açıklama böyle.
{14294}{14353}Bence şu daha iyi bir açıklama:
{14446}{14557}Küresel Isınma.|Ya da: Kimse Sıcak Sevmez!
{14758}{14837}Dondurmanın neden eriyip gittiğini|merak ediyorsundur.
{14839}{14907}Bunun sorumlusu|yabancılar değil, Susie...
{14909}{14958}...küresel ısınma.
{14960}{15038}- Küresel yalpalama mı?|- Tabii, öyle.
{15070}{15112}Bu Bay Güneş Işını.
{15114}{15191}Ta uzaydan Yerküreyi ziyarete gelir.
{15193}{15283}Selam, Yerküre, gününü aydınlatmak|için şöyle bir uğramak istedim.
{15345}{15403}Artık gitmem gerek.
{15405}{15458}O kadar kolay değil, Güneş Işını.
{15460}{15551}Bizler sera gazlarıyız.|Hiçbir yere gidemezsin.
{15666}{15709}Canım acıyor.
{15711}{15782}Çok geçmeden Yeryüzü|güneş ışınlarıyla dolup taşarken...
{15784}{15855}...çürüyen cesetleri atmosferimizi ısıtır.
{15908}{15989}Sera gazlarından nasıl kurtuluruz?
{15991}{16054}Şans eseri,|en yakışıklı politikacılarımız...
{16056}{16149}...küresel ısınmaya karşı ucuz bir|son dakikada çaresi buldular.
{16153}{16200}2063 yılından bu yana...
{16202}{16307}...ara sıra okyanusa|dev bir buz parçası bırakırız.
{16358}{16437}Tıpkı babamın her sabah içkisine|bir parça buz atması gibi...
{16439}{16487}...ama sonra hepten öfkeleniyor.
{16489}{16575}Tabii, bu sırada sera gazları|artmaya devam ettiğinden...
{16577}{16652}...her seferinde biraz|daha fazla buz atmak gerekiyor.
{16677}{16745}Böylece, sorun kökünden çözülmüş olur.
{16747}{16781}- Ama...|- Sorun kökünden çözülmüş olur!
{16783}{16901}SON
{16977}{17050}Bu konuya ilgi duymama neden olan...
{17052}{17114}...görüntü budur.
{17116}{17172}Üniversite öğrencisiyken görmüştüm.
{17174}{17241}Yerkürenin atmosferindeki...
{17243}{17330}...karbondioksit miktarını ölçmeyi|ilk teklif eden kişi olan...
{17332}{17380}...Roger Revelle öğretmenimdi.
{17448}{17513}Gidişatı daha ilk günden...
{17525}{17593}...daha ilk birkaç yıllık veriyi...
{17595}{17660}...elde ettiğinde anladı.
{17677}{17760}Bunun ne anlama geldiğini...
{17773}{17838}...gelecekte ne olacağını sezinledi.
{17895}{17959}1957'de deneyi tasarladılar.
{17973}{18031}Oldukça inançlı|ve onlarca yıl boyunca...
{18033}{18101}...hatasız ölçümler yapan...
{18103}{18177}...Charles David Keeling'le çalıştı.
{18197}{18275}Her gün iklim balonlarını|yukarıya göndermeye başladılar.
{18277}{18343}En ıssız bölge olduğu için bu işlemi...
{18346}{18453}...Pasifik'in ortasında|yapmaya karar verdiler.
{18463}{18520}Sert tutumlu bir bilim adamıydı.
{18522}{18589}İlgili verileri sürekli paylaştı.
{18652}{18704}Benim için harika bir dönemdi...
{18706}{18759}...çünkü pek çok genç gibi...
{18761}{18853}...entelektüel bir tartışmanın içinde|yer alıyordum.
{18855}{18933}Hayal bile edemeyeceğim...
{18935}{18995}...çılgınca fikirlerle karşılaştım.
{19024}{19083}Birkaç yıl sonra...
{19096}{19203}...ölçümlerinin sonuçlarını|sınıfla paylaştı.
{19205}{19251}Benim için ürkütücüydü.
{19267}{19323}Kendisi de ürkmüştü...
{19342}{19393}...ve bunun ne anlama geldiğini...
{19395}{19464}...sınıfa açıkça anlattı.
{19467}{19546}Ben de anlattıklarını sünger gibi emdim.
{19565}{19607}O, uygarlığımızdaki|büyük değişimler ile...
{19609}{19704}...gezegenin tamamının atmosferinde...
{19716}{19780}...görünen bu örüntü arasındaki...
{19793}{19845}...bağlantıyı buldu.
{19847}{19934}Ardından da|bir düzenleme yapmazsak...
{19936}{19988}...bu durumun gelecekte|nereye varacağını tasarladı.
{19990}{20065}Gün gibi ortadaydı.
{20128}{20190}Sonraki yedinci, sekizinci,|dokuzuncu yılda...
{20192}{20252}...gelişmekte olan örüntü görünüyordu.
{20263}{20294}"Değerler niye yıl içinde...
{20296}{20395}...bir yükselip bir düşüyor?"|diye sordum.
{20397}{20481}"Yeryüzünün kara parçasına bakarsan,|çok azı...
{20483}{20545}...ekvatorun güneyinde yer alır." dedi.
{20556}{20624}Büyük bir bölümü|ekvatorun kuzeyindedir...
{20626}{20710}...ve bitki örtüsünün de|büyük bölümü ekvatorun kuzeyindedir.
{20715}{20810}Bu yüzden, kuzey yarımküre|ilkbaharda ve yazın olduğu gibi...
{20812}{20875}...güneşe doğru yattığında...
{20877}{20966}...yapraklar çıkıp|karbondioksit soluyorlar...
{20968}{21026}...ve atmosferdeki miktar azalıyor.
{21028}{21109}Ama kuzey yarımküre|sonbahar ve kışın oldu gibi...
{21111}{21166}...tam tersi tarafa yattığında...
{21168}{21246}...yapraklar düşer|ve karbondioksit bırakır...
{21248}{21328}...ve atmosferdeki miktar yeniden artar.
{21338}{21400}Sanki Yeryüzü yılda bir kez...
{21402}{21460}...nefes alıp nefes verir gibidir.
{21528}{21640}Karbondioksit miktarını|1958'de ölçmeye başladık.
{21652}{21691}Sınıfımıza...
{21709}{21794}...60'lı yılların ortalarında|bu görüntüyü gösterdiğinde...
{21796}{21854}...miktarın giderek arttığı belliydi.
{21856}{21947}Ona o kadar saygı duyup öyle çok şey|öğrendim ki, ilgim devam etti.
{21959}{22032}1970'lerin ortasında|Kongreye girdiğimde...
{22042}{22108}...küresel ısınma hakkında|ilk açıklamaların yapılmasını sağladım.
{22110}{22195}Profesörümden olayın|en önemli tanığı olmasını istedim.
{22197}{22246}Bu, büyük etki yaratarak...
{22248}{22329}...soruna çözüm aramamızı|sağlar sandım. Ama öyle olmadı.
{22338}{22422}Bu açıklamaları devam ettirdim|ve 1984'te Senato'ya girdiğimde...
{22424}{22500}...bilim kurullarıyla...
{22502}{22552}...konuyu derinlemesine tartıştım.
{22554}{22654}Bu konuda bir kitap yazıp|1988'de başkanlığa aday oldum...
{22656}{22719}...kısmen konuya dikkat çekmek için.
{22721}{22826}1992'de ise Beyaz Saray'a girdim.|Çözüm yaratmak için bir tür...
{22828}{22883}...karbon vergisi|ve başka önlemler aldık.
{22885}{22979}ABD'de tartışma yaratan|anlaşmayı yapmak için...
{22981}{23055}...1997'de Kyoto'ya gittik.
{23058}{23105}2000'de...
{23107}{23204}...muhalifim CO2 konusunda|düzenleme yapmayı taahhüt etti...
{23212}{23267}...ama taahhüdünü yerine getirmedi.
{23269}{23330}Ama asıl önemli olan...
{23338}{23395}...bu süre boyunca...
{23402}{23465}...benim onca yıldır|gördüklerimi görebilirsiniz.
{23467}{23543}Karbondioksit miktarı gittikçe artıyor.|Hem de merhametsizce.
{23553}{23637}Ve artık gerçek dünyadaki etkisini|görmeye başladık.
{23639}{23730}Bu, en az 30 yıl önceki|Kilimanjaro Dağı.
{23732}{23765}Bu da daha yeni bir fotoğrafı.
{23767}{23841}Bir arkadaşım|Kilimanjaro'dan yeni döndü...
{23843}{23910}...birkaç ay önce çektiği fotoğrafla.
{23912}{23986}Başka bir arkadaşım,|Lonnie Thompson, buzulları inceliyor.
{23988}{24101}Bu fotoğrafta Lonnie,|heybetli buzuldan geriye kalan kısımla.
{24112}{24216}On yıla kadar "Kilimanjaro'nun Karları"|diye bir şey kalmayacak.
{24240}{24308}Bu da Glacier Ulusal Parkı'nda|olup bitenler.
{24310}{24398}1998'de kızlarımdan biriyle|bunun tepesine tırmanmıştım.
{24405}{24500}15 yıl sonra burasının adı "Önceden|Glacier Diye Bilinen Park" olacak.
{24505}{24606}Bu da, Columbia Buzulu'na|yıl be yıl olanlar.
{24608}{24681}Her yıl biraz daha küçülüyor.
{24689}{24763}Çok yazık, çünkü|bu buzullar o kadar güzel ki.
{24765}{24822}Onları görmeye gidenler ise...
{24838}{24906}...son zamanlarda şunu görüyorlar:
{25190}{25257}Himalayalar'da ciddi bir sorun var...
{25259}{25332}...çünkü dünyadaki insanların %40'ı|içme sularını...
{25339}{25418}...yarısından fazlasını|buzullardan eriyen suların beslediği...
{25420}{25510}...nehirlerden ve su kaynaklarından...
{25512}{25550}...elde ediyor.
{25552}{25665}Ve bu asrın ikinci yarısında,|Yeryüzündeki o %40'lık bölüm...
{25667}{25735}...buzulların erimesinden dolayı...
{25737}{25794}...ciddi bir su sıkıntısı yaşayacak.
{25811}{25862}İtalya. İtalya Alpleri.
{25870}{25913}Aynı yerin yeni bir fotoğrafı.
{25915}{25965}İsviçre'den eski bir kartpostal.
{25992}{26065}Tüm Alpler'de|aynı hikâye hüküm sürüyor.
{26067}{26118}Güney Amerika da aynı.
{26120}{26186}Burası 15 yıl önceki Peru.
{26188}{26244}Ve bugün aynı buzulun durumu.
{26246}{26346}20 yıl önce Arjantin.|Ve bugün aynı buzulun durumu.
{26374}{26492}Güney Amerika'nın ucundaki|75 yıl önceki Patagonya.
{26494}{26595}Bu uçsuz bucaksız buz alan artık yok.
{26622}{26672}Buradan çıkartılacak mesaj şudur:
{26674}{26709}Bu dünya çapında olan bir şey.
{26725}{26786}Buzun ise bize anlatacakları var.
{26788}{26872}Arkadaşım Lonnie Thompson|buz örnekleri çıkarıyor.
{26874}{26909}Derinlere kadar iniyor...
{26911}{26990}...ve oradan buz örnekleri çıkarıyor|ve buza bakıp...
{26992}{27031}...onu inceliyorlar.
{27039}{27131}Kar yere düşerken atmosferden|küçük baloncukları hapseder.
{27142}{27194}O karın yağdığı yıl...
{27196}{27300}...atmosferde ne kadar CO2 olduğunu|ölçebiliyorlar.
{27302}{27363}Bence daha da ilginç olanı...
{27365}{27457}...oksijenin farklı izotoplarını ölçüp...
{27459}{27538}...hatasız bir termometre sayesinde...
{27540}{27598}...o baloncuğu hapseden karın|yağdığı o yıl...
{27600}{27710}...havanın kaç derece|olduğunu söyleyebiliyorlar.
{27726}{27802}Antarktika'da bu tip|buz örnekleri gördüm.
{27804}{27862}Adamın biri bakıp dedi ki:
{27864}{27949}"Burası, ABD Kongresi Temiz Hava|Yasası'nı çıkardıktan sonra olmuş."
{27951}{27982}Buna inanamıyordum...
{27984}{28034}...ama fark çıplak gözle bile görünüyor.
{28036}{28105}Yasanın çıkarılmasından|birkaç yıl sonra...
{28107}{28162}...etkisi açıkça görülüyor.
{28164}{28238}Yılları geriye dönük sayabiliyorlar...
{28240}{28306}...tıpkı bir ormancının|ağaç halkalarını okuduğu gibi.
{28308}{28408}Yıllık katmanlar|buzun eriyip donmasından ayrıştırılıyor.
{28414}{28516}Böylece, dağlardaki buzullardan|bin yıl geriye dönebiliyorlar.
{28521}{28603}O yılki dereceyi belirten|bir termometre geliştirdiler.
{28610}{28702}Mavi soğuğu,|kırmızı ise sıcağı temsil ediyor.
{28711}{28781}Bunu göstermemin birkaç nedeni var.
{28790}{28902}Birincisi, sözde şüpheciler|şunu söyleyebiliyorlar:
{28905}{28988}"Bu olanlar dönemsel bir fenomendir.
{28990}{29062}Ortaçağ döneminde de|bir ısınma yaşandı."
{29064}{29145}Doğru, vardı. İşte şurada.
{29190}{29225}Aynı şey iki kez daha yaşandı...
{29227}{29287}...ama şimdikiyle karşılaştırıldığında...
{29301}{29333}...şimdiki bambaşka bir şey.
{29345}{29424}Bin yıllık sıcaklığa bakar...
{29440}{29512}...ve bunu bin yıllık CO2 ile|karşılaştırırsanız...
{29523}{29610}...aradaki bağı açıkça görebilirsiniz.
{29625}{29718}Dağ buzullarındaki bin yıllık CO2...
{29720}{29745}...bir kanıt.
{29747}{29862}Ama Antarktika'da|650 bin yıl geçmişe dönebiliyorlar.
{29920}{29985}Sırası gelmişken,|şu anda bu görüntü ilk kez...
{29987}{30098}...küçük bir grup bilim adamının|dışında bir gruba gösteriliyor.
{30126}{30194}Bu, içinde bulunduğumuz çağ...
{30200}{30252}...ve bu da son buz devri.
{30268}{30360}Sonra CO2 düzeyi artar.|Şimdi 650 bin yıl geriye dönüyoruz.
{30362}{30440}Bu, iki buz devri arasındaki|ısınma dönemidir.
{30442}{30518}Bu da geçmişteki|ikinci ve üçüncü buz devri.
{30526}{30590}Dördüncü, beşinci, altıncı...
{30599}{30651}...ve yedinci buz devri.
{30663}{30711}En önemlisi:
{30722}{30832}Bu 650 bin yıl boyunca...
{30847}{30916}...CO2 düzeyi hiçbir zaman|300 ppm'nin...
{30918}{30987}...üzerine çıkmamıştı.
{30992}{31046}Dediğim gibi,|bilim adamları sıcaklığı da ölçebiliyor.
{31048}{31140}Bu da Yerküremizdeki|geçmiş sıcaklıklar.
{31181}{31250}Burada açıkça beliren şeylerden biri...
{31256}{31350}En iyisi şöyle anlatayım:|Afrika ve G. Amerika hakkında...
{31352}{31415}...yorum yapan arkadaşım|burada olsaydı...
{31417}{31489}..."Onlar eskiden birleşik miydi?"|diye sorardı.
{31518}{31566}"Bu duyduğum en saçma şey."
{31586}{31630}Ama elbette ki, birleşiklerdi.
{31632}{31712}Aradaki bağlantı son derece karmaşık.
{31721}{31803}Ama diğerlerinden çok daha güçlü...
{31805}{31851}...bir bağlantı var:
{31853}{31960}Karbondioksit arttığında,|hava daha çok ısınır...
{31968}{32046}...çünkü güneşten gelen ısıyı|daha çok tutar.
{32055}{32148}ABD'nin kuzeyinde Cleveland,|Detroit, New York gibi...
{32153}{32249}...modern kentlerin|yoğun olduğu üst kısımlarda...
{32260}{32347}...güzel, sıcak bir gün yaşamak ile|başınızın üzerinde...
{32359}{32443}...bir mil kalınlığında buz olması|arasındaki fark budur.
{32462}{32542}Şimdiki gerçeğe bakarken|bunu aklınızdan çıkarmayın.
{32563}{32604}Şimdiye kadar...
{32612}{32703}...hiç 300 ppm'yi|aşmamış olan karbondioksit...
{32705}{32767}...ve şu andaki CO2 düzeyi.
{32871}{32940}Geçmişten bu yana|hiç olmadığı kadar...
{32942}{33003}...yüksek düzeyde.
{33005}{33083}Biraz sabrederseniz, bu noktanın|biraz üstünde durmak istiyorum.
{33085}{33134}Bu ekip...
{33153}{33226}...bana bu aygıtı kullanmayı|öğretmeye çalıştı.
{33228}{33284}Kendimi öldürmemeyi başarabilirsem...
{33475}{33539}Şu anda bu noktada.
{33576}{33665}Bakın, doğal döngünün|ne kadar üzerinde.
{33667}{33710}Bunu biz yaptık.
{33733}{33802}Ama bayanlar ve baylar,|gelecek 50 yılda...
{33804}{33866}...aslında 50 yıldan|daha kısa bir sürede...
{33868}{33920}...bu, daha da artacaktır.
{33922}{34011}Burada bulunan çocuklardan bazıları|benim yaşıma geldiğinde...
{34022}{34107}...50 yıldan daha kısa bir sürede|neler olacağını görelim.
{34275}{34343}"Listeleri alt üst etmek"|sözünü duymuşsunuzdur.
{34395}{34464}50 yıldan daha az bir zamanda,|işte burada olacak.
{34500}{34577}Bu gerçeği ortaya koymada kullanılan...
{34579}{34659}...hiçbir gerçek,|tarih ya da değer ihtilaflı değildir.
{34661}{34730}Sözde kuşkucular|bu gerçeğe bakıp şöyle diyorlar:
{34767}{34856}"Ne olmuş yani?|Bunda bir sorun yok ki."
{34999}{35030}Olaya...
{35059}{35147}...yine sıcaklık açısından bakılırsa...
{35154}{35273}...bu kadar soğuk, başımızın üzerinde|bir mil kalınlığında buza yol açarsa...
{35304}{35405}...bu kadar sıcaklık sizce neye yol açar?
{35445}{35559}Sonuçta bu, gerçekte|siyasi bir mesele değildir...
{35561}{35622}...daha çok ahlaki bir meseledir.
{35631}{35687}Bunun olmasına izin verirsek...
{35695}{35765}...bu hiç de etik olmaz.
{35826}{35903}Demokratik sistemimize...
{35905}{35957}...idari özerkliğimize|öyle inanıyordum ki...
{35959}{36043}...hikâyenin tek başına...
{36058}{36167}...Kongrenin de|meseleye ilgi göstereceği...
{36170}{36251}...gerçek bir dönüşümü|zorlayacağını düşünüyordum.
{36253}{36316}Bu olanlar karşısında|korkacaklarını sandım.
{36335}{36377}Ama korkmadılar.
{36469}{36508}Verilen mücadeleler...
{36519}{36628}...gerçekte zafer olmayan zaferler,|gerçekte yenilgi olmayan yenilgilerin...
{36650}{36750}...hepsi de atılmış|önemsiz adımların anlamını...
{36752}{36816}...vurgulamaya yardımcı olur.
{36837}{36941}Ya da tersine, çok büyük tersliklerin...
{36943}{36998}...sözde önemini abartır.
{37099}{37159}3 Nisan 1989'da...
{37195}{37261}...oğlum ellerimin arasından sıyrılıp...
{37263}{37323}...arkadaşını sokakta|kovalamaya başladı.
{37381}{37425}Altı yaşındaydı.
{37497}{37560}Onun yerine|bir makine nefes alıp veriyordu.
{37647}{37721}Büyük ihtimalle, onu kaybedecektik.
{37828}{37903}Ama sonunda kendi kendine nefes aldı.
{37976}{38051}Bir ay boyunca hastanede kaldık.
{38103}{38157}Takvime bakıp...
{38187}{38262}...geçen zamanın|uçup gittiğini söyleyebilirdik.
{38279}{38338}Oğlum dışında hiçbir şeyin önemi yoktu.
{38343}{38400}Her şey saçma ve anlamsızdı.
{38439}{38490}O çok cesur davrandı.
{38498}{38575}Cesur bir erkek gibi davrandı.
{38638}{38708}O kaza beni altüst edip...
{38710}{38787}...beni iyiden iyiye silkeledi.
{38827}{38943}Dünyada varoluş amacımı değiştirdi.
{38955}{39023}Yerküredeki zamanımı|nasıl geçirmeliydim?
{39162}{39201}Gayret ederek...
{39223}{39311}...tüm bunları en ince ayrıntısına kadar|öğrenmeye çalıştım.
{39313}{39364}Antarktika'ya...
{39365}{39431}Güney ve Kuzey Kutuplarına,|Amazon'a gittim.
{39433}{39540}Bilim adamlarının, konunun pek de|iyi anlayamadığım noktalarını...
{39552}{39603}...iyice anlamama...
{39615}{39681}...yardım edebileceği her yere gittim.
{39782}{39869}Benim için değerli olan bir şeyi|kaybetme olasılığı sayesinde...
{39895}{39969}...belki de daha önce sahip olmadığım...
{40012}{40091}...bir yetenek kazanmış oldum.
{40119}{40162}Bunu hissettim...
{40166}{40263}...Yerküreyi gerçekten|kaybedebileceğimizi hissettim.
{40318}{40423}Bize çok doğal gelen bir şey,|çocuklarımız için varolmayabilirdi.
{40489}{40555}Bunlar, İç Savaş'tan beri yapılan...
{40558}{40604}...atmosferik ısı ölçümleri.
{40614}{40690}Herhangi bir yıla baktığınızda,|sıcaklık düşüyor gibi görünebilir...
{40692}{40758}...ama genel eğilim son derece açık.
{40760}{40804}Son yıllarda ise bu eğilim...
{40806}{40891}...kesintisiz ve şiddeti arttırmıştır.
{40916}{41013}Hatta, bu atmosferik kayıttaki en sıcak...
{41015}{41063}...on yıla baktığınızda...
{41065}{41138}...hepsinin de son 14 yılda|gerçekleştiğini göreceksiniz.
{41140}{41228}En sıcak geçen yıl ise 2005'ti.
{41251}{41329}Bilim adamlarının|daha sık yaşanacağını söylediği...
{41331}{41385}...sıcaklık dalgalarının|neye benzediğini...
{41387}{41425}...kısmen gördük sayılır.
{41427}{41513}Birkaç yıl önce, 35 bin kişinin|ölümüne neden olan...
{41515}{41577}...müthiş sıcaklık dalgalarını|Avrupa gördü.
{41603}{41672}Hindistan basında|pek yer almadıysa da...
{41674}{41737}...o yıl sıcaklık...
{41738}{41815}...50 dereceye kadar çıktı.
{41826}{41875}Geçtiğimiz yaz, Amerika'nın batısında...
{41877}{41969}...pek çok şehir tüm zamanların|sıcaklık rekorlarını kırarak...
{41971}{42088}...günlerce 38 derece|ve üstü sıcaklıklar gördü.
{42102}{42208}Batıda 200 şehir ve kasaba|tüm zamanların yeni rekorunu belirledi.
{42216}{42316}Doğuda da aynı şeyi yaşayan|birçok şehir oldu.
{42318}{42390}Yeri gelmişken,|New Orleans da bunlardan biriydi.
{42407}{42495}Dünyanın her yerinde|sıcaklıklar artıyor...
{42497}{42545}...okyanuslarda bile.
{42551}{42653}Bu, okyanus sıcaklıklarındaki|doğal değişim aralığıdır.
{42656}{42697}Diyorlar ki: "Bu doğal bir şey.
{42699}{42756}Bazen düşüyor bazen artırıyor."
{42758}{42859}Bu son 60 yılda beklenen aralıktı.
{42863}{42953}Ama küresel ısınma üzerine çalışan|bilim adamlarının, bu sıcaklık artışını...
{42955}{43069}...çok önceden tahmin eden|bilgisayar modelleri bulunmaktadır.
{43092}{43149}Şimdi size, yeni açıklanan...
{43151}{43228}...gerçek okyanus sıcaklıklarını|göstereceğim.
{43250}{43354}Okyanuslar ısındıkça,|daha şiddetli fırtınalar yaşanır.
{43365}{43429}Son birkaç yılda...
{43431}{43474}...çok büyük kasırgalar gördük.
{43476}{43581}Bunlardan birkaçı Jeanne,|Frances ve Ivan Kasırgalarıydı.
{43593}{43685}Büyük kasırgalar dizisinin|yaşandığı yıl...
{43687}{43774}...ABD'de tüm zamanların|hortum rekorunu da kırdık.
{43781}{43877}Japonya yine basınımızda|fazla yer bulmadıysa da...
{43879}{43949}...onlar da tüm zamanların|tayfun rekorunu kırdılar.
{43951}{43981}Önceki rekor yılda yediydi.
{43983}{44074}İşte, 2004 yılında yaşadıkları 10 tayfun.
{44084}{44141}Fen dersi kitaplarının|baştan yazılması gerekiyor.
{44143}{44227}Güney Atlantik'te|kasırga olması imkânsızdır diyorlar.
{44229}{44297}Ama aynı yıl,|Brezilya'yı ilk kez kasırga vurdu.
{44299}{44374}2005 yazı rekorlar kitabına geçmeli.
{44381}{44461}İlki Yucatán'ı vuran Emily idi.
{44473}{44560}Onu özellikle petrol endüstrisine|çokça hasar meydana getiren...
{44562}{44606}...Dennis Kasırgası izledi.
{44608}{44715}Bu, Dennis Kasırgasının vurduğu,|dünyanın en büyük petrol platformu.
{44717}{44784}Bu platform sürüklenerek|Mobile'de köprüye çarptı.
{44795}{44863}Ve ardından Katrina geldi.
{44883}{44988}Florida'yı vurduğunda 1. kategori|kasırga olduğunu hatırlatayım.
{44999}{45087}Ama pek çok insan öldü|ve milyarlarca dolarlık hasar oluştu.
{45089}{45135}Peki sonra ne oldu?
{45145}{45193}New Orleans'ı vurmadan önce...
{45195}{45269}...sıcak sularda dolaştı.
{45271}{45340}Deniz sıcaklığı arttıkça...
{45349}{45408}...rüzgâr hızı artar...
{45410}{45481}...aynı zamanda nem miktarı artar.
{45491}{45566}Katrina Kasırgasının|Florida üzerinde oluştuğunu...
{45568}{45650}...sonra da o sıcak sulardan|Körfeze girerken...
{45652}{45745}...o enerjiyi ardına katıp gittikçe|daha da güçlendiğini göreceksiniz.
{45747}{45793}Kasırganın gözüne bakın.
{45795}{45902}Sonuç o kadar tüyler ürperticiydi ki...
{45922}{45994}...kelimeler kifayetsiz kalıyor.
{46578}{46656}Yüreğimi parçalayan telefonlar alıyoruz.
{46658}{46762}İnsanlar şöyle diyor: "Tavan arasındayım.|Daha fazla dayanamayacağım.
{46764}{46865}Su boynuma kadar ulaştı.|Sanırım buraya kadar."
{46874}{46929}Ve bunlar, bizler şu anda konuşurken|gerçekleşiyor.
{46931}{47029}17. Sokaktaki kanal meselesinin|önemini herkese anlattık.
{47033}{47099}Lütfen, burayı onarın, dedik.
{47101}{47157}Onarmanın bir yolunu bulun, dedik.
{47159}{47205}Herkese, belediye başkanına.
{47341}{47397}Amerika için yeni bir şey.
{47465}{47569}Tanrı aşkına, nasıl olur da|Amerika bunları yaşar?
{47634}{47725}Kasırgaların şiddetleneceğine dair|uyarılar yapıldı.
{47746}{47817}Bu kasırga vurmadan günler önce...
{47819}{47893}...önüne çıkanı yıkacağına...
{47895}{47991}...sonuçta yol açtığı hasara neden|olabileceğine dair uyarılar yapıldı.
{47999}{48096}Toplum olarak karar vermemiz|gereken şey...
{48103}{48193}...dünyanın önde gelen|bilim adamlarının uyarılarına...
{48195}{48263}...nasıl tepki vermemiz gerektiği.
{48284}{48377}1930'larda farklı bir kasırga yaşandı.
{48393}{48489}Avrupa kıtasında korkunç,|benzeri görülmemiş bir kasırga.
{48491}{48594}Winston Churchill İngiliz halkını,|bunun daha önce yaşanmış...
{48633}{48721}...hiçbir şeye benzemeyeceği|ve buna hazırlıklı olmaları...
{48723}{48780}...gerektiği konusunda uyardı.
{48785}{48873}Çoğu insan buna inanmak istemedi.
{48875}{48945}Yaşanan kararsızlık karşısında...
{48949}{48974}...Churchill'in sabrı tükendi ve...
{48976}{49089}"Erteleme, yetersiz önlem alma,|geçici ve...
{49091}{49181}...kısa dönemli hareketler çağı|son bulacak." dedi.
{49183}{49223}"Bunlar yerine...
{49225}{49283}...sonuç elde edeceğimiz|bir döneme giriyoruz."
{49381}{49476}Geçmiş nesiller ve yüzyıllarda|hata yapmak...
{49481}{49557}...üstesinden gelebileceğimiz|sonuçlara yol açardı.
{49584}{49643}Artık o lükse sahip değiliz.
{49647}{49712}Her ne kadar|böyle olmasını istemediysek de...
{49721}{49758}...durum bu.
{49770}{49840}Al Gore,|ülke çapında en çok oyu alan kişi...
{49842}{49946}...ama Florida eyaletinde|seçimi kazanan Beyaz Saray'a girer.
{49948}{49993}Al Gore'un|Florida'da kazandığını sanıyoruz.
{49995}{50085}Florida seçimlerde çekimser kaldı.
{50087}{50159}ABD George Bush'u başkan seçti.
{50161}{50241}Florida Bush dedi. Bush başkan.
{50243}{50315}Sabaha karşı saat 2.18 itibariyle,|tahminlerimize göre...
{50317}{50411}Pekâlâ, Florida'da|kimin kazandığı resmen belli oldu.
{51008}{51077}Mahkemenin kararına karşı çıksam da...
{51106}{51140}...kabul ediyorum.
{51142}{51206}Kesin sonucu kabul ediyorum.
{51415}{51450}Ben, George Walker Bush...
{51452}{51507}Ben, George Walker Bush...
{51509}{51595}...Başkanlık görevimi|layıkıyla yerine getireceğime ant içerim.
{51853}{51930}Büyük bir düş kırıklığı oldu...
{51994}{52046}...ama bu durumda ne yaparsınız?
{52106}{52171}Olabildiğince çabuk|kabullenmeye çalışırsınız.
{52418}{52509}Bu durum...
{52511}{52615}...onca yıl peşine düştüğüm...
{52617}{52668}...göreve odaklanmamı sağladı...
{52718}{52814}...ve yeniden sunum yapmaya başladım.
{52986}{53057}Küresel ısınmanın|fark edilmeyen etkisi...
{53059}{53110}...yağış miktarını arttırmasıdır...
{53112}{53191}...ama daha çok bir kerede|ve güçlü fırtınalar hâlinde.
{53199}{53289}Çünkü, okyanusların buharlaşmasıyla|atmosferdeki nem artar.
{53291}{53375}Fırtına sağanağı tetiklediğinde,|bol miktarda yağış olur.
{53382}{53458}Sigorta endüstrisi|bu durumun farkına varmış.
{53460}{53526}Tazmin ettikleri zarar miktarı artıyor.
{53528}{53582}Burada şiddetli hava olaylarında|gerçekleşen hasarı görüyorsunuz.
{53584}{53660}2005 yılının verileri|henüz bu listede yer almadı.
{53673}{53750}Yer aldığında, listeleri alt üst edecek.
{53758}{53863}Avrupa da bizimkine benzer|bir yıl geçirdi, öyle ki...
{53865}{53940}...doğanın çıldırdığını söylüyorlar.
{53942}{54009}Çeşit çeşit sıra dışı afetler yaşanıyor...
{54011}{54097}...Kutsal Kitabın Vahiy kısmında|doğa yürüyüşüne çıkılmış gibi.
{54106}{54146}Asya'da sel felaketi:
{54148}{54220}Mumbai, Hindistan,|geçen Temmuz ayında.
{54222}{54298}24 saatte 94 cm yağmur düştü.
{54309}{54382}Şimdiye kadar Hindistan'da...
{54385}{54452}...bir şehre düşen|en büyük yağmur miktarı.
{54474}{54532}Çin'de de sık sık sel felaketi yaşandı.
{54538}{54644}Küresel ısınma çelişkili bir biçimde|sık sık selin yanı sıra...
{54654}{54703}...kuraklığa da neden olmaktadır.
{54705}{54789}Buralarda sel yaşanırken,|aynı anda hemen...
{54793}{54896}...yanındaki ilde|şiddetli kuraklık yaşandı.
{54917}{54986}Bunun nedenlerinden biri...
{54988}{55106}...küresel ısınmanın, dünyaya düşen|yağış miktarını artırmakla kalmayıp...
{55108}{55186}...yağışın yer değiştirmesini|sağladığı gerçeğiyle ilgilidir.
{55188}{55282}Afrika'nın bu bölgesine dikkat edin...
{55284}{55342}...Sahra Çölü'nün hemen kenarına.
{55354}{55426}Orada inanılmaz|trajediler yaşanmaktadır...
{55428}{55491}...ve bunun pek çok nedeni vardır.
{55501}{55618}Darfur ve Nijer de|o trajedilerden nasibini almış.
{55630}{55716}Buna yol açan etkenlerden biri...
{55718}{55794}...yağış olmaması|ve kuraklığın giderek artmasıdır.
{55802}{55913}Burası Çad Gölü, bir zamanlar|dünyanın en büyük gölüydü.
{55933}{56045}Son birkaç on yılda|neredeyse tamamen kuruyarak...
{56050}{56141}...diğer sorunlarını|daha da çözülmez hâle getiriyor.
{56153}{56197}Bunun bir çelişki olmasının...
{56199}{56275}...ikinci nedeni:
{56283}{56369}Küresel ısınma, bulutları beslemek için|okyanusların daha çok...
{56371}{56408}...buharlaşmasına yol açarken...
{56410}{56487}...topraktaki nemi de emiyor.
{56503}{56595}Sıcak havalarda topraktaki nem...
{56597}{56643}...daha çok buharlaşır.
{56648}{56749}Bunun ise ABD'deki bizlere de|zararı büyük.
{56778}{56838}Burası Carthage çıkışı.
{56864}{56948}14 yaşındayken|arabamızı hurdaya çevirmiştim...
{56986}{57024}...tam da bu noktada.
{57042}{57115}Araba bu sırtı aşıp tepe taklak olmuştu.
{57138}{57213}Şuradaki Kara Angus boğasını|görüyor musunuz?
{57224}{57279}Biz de Kara Angus yetiştirirdik.
{57368}{57435}Babam "ayın üreticisi" seçilmişti.
{57485}{57535}Çiftlikte büyümüştü.
{57579}{57647}Senatodaki yılları boyunca bile...
{57650}{57722}...buraya gelip|sığır yetiştirmeye devam etti.
{57742}{57834}Babanızdan bunu|uygulamalı olarak öğrenmek...
{57896}{57953}...çok özel ve anlamlıdır.
{57992}{58105}Beni sıra dışı bir biçimde yetiştirdiler...
{58135}{58226}...öyle ki, yılın sekiz ayını|Washington D.C.'de...
{58228}{58303}...küçük bir apartman-otelde...
{58327}{58433}...geri kalan dört ayı ise bu güzel,|kocaman çiftlikte geçirirdim.
{58481}{58523}Burada bir köpeğim vardı.
{58546}{58586}Bir de midillim.
{58606}{58656}Burada tüfeğimle atış yapardım.
{58658}{58743}Nehirde yüzerdim.
{58756}{58838}Dışarıda çimlerin üstüne yatardım.
{59002}{59079}Çocukluğumda...
{59081}{59162}...iş ve eğlence arasındaki farkı|anlamam biraz uzun sürdü.
{59306}{59373}Toplumlar yaşadıkları yerleri...
{59385}{59445}...iklim örüntülerine göre seçtiler.
{59447}{59545}11 bin yıl önceki son buz çağının|sonundan itibaren Yerkürenin...
{59547}{59634}...pek çok yerinde iklim neredeyse aynı.
{59678}{59764}Bu çiftlikte, örüntü değişiyor.
{59782}{59861}İnsan ömrü süresince bu değişim|yavaş gerçekleşiyor gibi görünür...
{59863}{59965}...ama bu nehrin|varoluş süresine bakarsanız...
{59982}{60074}...değişim çok hızlı gerçekleşiyor.
{60134}{60180}İşte, size iki önemli uyarı:
{60194}{60243}Birincisi Arktik Okyanusunda.
{60245}{60324}Burası Arktik Okyanusu,|yüzen buz örtüsü.
{60329}{60387}Kenarında Grönland bulunuyor.
{60400}{60434}Uyarı diyorum, çünkü...
{60436}{60510}...Arktik Okyanusu|küresel ısınmanın etkilerini...
{60512}{60603}...hızla yaşayan dünyanın...
{60605}{60641}...iki bölgesinden biridir.
{60643}{60719}Bu, Arktik'teki en büyük buz tabakasıdır:
{60721}{60768}Ward Hunt Buz Tabakası.
{60770}{60815}Üç yıl önce çatladı.
{60817}{60867}Bilim adamları şok oldular.
{60882}{60967}Her bir tarafa eğilen bu ağaçlara|sarhoş ağaçlar deniyor.
{60969}{61051}Eğilmelerinin nedeni|rüzgâr ya da alkol tüketimi değil.
{61053}{61162}Bu ağaçlar kalıcı buzda kök salar...
{61177}{61222}...ama kalıcı buz eriyor.
{61224}{61296}Bu yüzden sağa sola eğiliyorlar.
{61304}{61374}Bu bina da|kalıcı buzun üzerine inşa edildi...
{61376}{61443}...ve kalıcı buz eridikçe bina çöktü.
{61446}{61523}Bu kadının evinin|boşaltılması gerekiyordu.
{61536}{61634}Boru hattı büyük oranda|yapısal hasara uğradı.
{61642}{61754}Yeri gelmişken, Kuzey Alaska'daki|bu koruma altındaki bölgeden...
{61758}{61818}...petrol çıkarmak istiyorlar.|Umarım olmaz.
{61820}{61907}Bölgeye yalnızca|kamyonla gidip gelebilirler ve...
{61909}{61982}...kamyonların buzlu bölgede|ilerleyebilmesi gerekir.
{61994}{62099}Bu, Alaska'daki tundranın üzerinde|araç sürebilecek kadar...
{62101}{62146}...don olduğu gün sayısını gösteriyor.
{62148}{62258}35 yıl önce, yılda 225 gündü.
{62271}{62347}Bugün, yılda 75 günden daha az...
{62358}{62456}...çünkü ilkbahar daha erken gelip,|sonbahar daha geç geliyor.
{62458}{62525}Sıcaklıklar ise artmaya devam ediyor.
{62540}{62581}Kuzey Kutbuna gittim.
{62586}{62662}O buz örtüsünün altına indiğim...
{62669}{62739}...nükleer denizaltı|yüzeye şu şekilde çıktı.
{62747}{62827}1957'de devriye gezmeye|başladıklarından beri...
{62829}{62887}...buzun altına inip...
{62889}{62960}...yukarıya bakan radarlarıyla...
{62967}{63000}...kalınlığını ölçtüler...
{63002}{63053}...çünkü en çok 1 metre kalınlığında|bölgelerde...
{63055}{63123}...yüzeye çıkabiliyorlar.
{63130}{63196}Bu nedenle ciddi kayıt tuttular.
{63198}{63264}Ulusal güvenlik söz konusu olduğundan|bunu açıklamadılar.
{63266}{63347}Oraya gidip açıklamaları için|onları ikna ettim.
{63349}{63407}Bakalım kayıt bize ne gösteriyor.
{63413}{63519}1970'te Arktik buz örtüsünün miktarı...
{63521}{63619}...uzunluğu ve kalınlığında|ciddi bir düşüş olmuş.
{63627}{63718}40 yılda %40 daha da azalmış.
{63731}{63790}Şu anda iki önemli araştırma...
{63792}{63853}...önümüzdeki 50 ila 70 yıla kadar...
{63855}{63925}...yaz döneminde|tamamen yok olacağını gösteriyor.
{63933}{63996}"Bu bir sorun mu?" diyebilirsiniz.
{64000}{64115}"Arktik buz örtüsü|nasıl bu kadar hızlı eriyebilir?"
{64131}{64190}Güneş ışınları buza değdiğinde...
{64194}{64298}...tıpkı bir ayna gibi,|yüzde 90'ı uzaya geri yansır.
{64300}{64396}Ama açık okyanusa değdiğinde|%90'ından fazlası emilir.
{64400}{64471}Böylece, çevreleyen su ısınarak...
{64473}{64544}...erimeyi hızlandırır.
{64561}{64650}Şu anda Arktik buz örtüsü|dev bir ayna görevi görüyor.
{64652}{64727}Güneş ışınlarının %90'ı geri yansıyor.
{64729}{64775}Yerküreyi soğutuyor.
{64780}{64820}Ama eridikçe...
{64824}{64907}...ve onun yerine açık okyanus|güneşin enerjisini aldıkça...
{64909}{64961}...%90'ından fazlası emiliyor.
{64964}{65051}Böylece, bu bölge...
{65058}{65123}...Kuzey Kutbu, Arktik Okyanusu|ve genel olarak Kuzey...
{65125}{65211}...gezegenin herhangi bir yerinden|daha çok ısınıyor.
{65249}{65355}Bu durum, yaşamı buza bağlı olan|kutup ayıları için hiç iyi değil.
{65390}{65435}Başka bir bilimsel çalışma, ilk kez...
{65437}{65551}...buz bulmak için 60 mil gibi|uzun mesafelere yüzerken...
{65591}{65686}...boğulmuş kutup ayıları|olduğunu gösteriyor.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder